Multipel myeloom is een ernstige vorm van beenmergkanker, waarbij kwaadaardige plasmacellen in het beenmerg zich ongecontroleerd delen. Het is een hematologische kanker die jaarlijks zo’n 1300 mensen treft en waar geen geneesmiddel voor bestaat. Na de standaardbehandeling steekt de ziekte doorgaans al binnen enkele maanden opnieuw de kop op. CAR T-celtherapie kan de recidiefvrije overleving echter sterk vergroten. Aan het UMCG in Groningen start binnenkort een onderzoek naar de inzet van zelf geproduceerde CAR T-cellen om patiënten met terugkerende beenmergkanker te behandelen. Het onderzoek, dat in samenwerking met Amsterdam UMC gedaan wordt, zal 6 jaar duren en wordt door Zorginstituut Nederland en ZonMW met 16,5 miljoen euro gesubsidieerd. Er worden 126 patiënten geïncludeerd in deze studie, van wie de helft een behandeling met CAR T-cellen krijgt. De huidige behandeling bestaat uit combinaties van doelgerichte therapie.
CAR T-immuuntherapie is een relatief nieuwe behandeling waarmee sinds enkele jaren goede ervaringen zijn opgedaan in allerlei fasen van verschillende vormen van kanker. Bij de patiënt worden T-cellen (een bepaald type witte bloedcellen) uit het bloed gehaald. Deze cellen, die een belangrijke rol spelen in de afweer van het lichaam tegen kankercellen, worden in een laboratorium genetisch aangepast: er wordt een zogeheten CAR (Chimere Antigen Receptor) van gemaakt. Dat leidt er uiteindelijk toe dat de T-cel (die na de behandeling een CAR T-cel is geworden) de kankercellen herkent en aanvalt. Het eigen afweersysteem van de patiënt wordt als het ware afgericht om de kankercellen uit te schakelen.
CAR T-cellen worden doorgaans in een laboratorium in de Verenigde Staten geproduceerd, een tijdrovende en dure procedure. Bloedcellen van een patiënt worden genetisch tot CAR T-cellen omgevormd om vervolgens gemodificeerd aan de patiënt teruggegeven te worden. Zo’n procedure kan wel 6 weken duren, kostbare tijd. Door de CAR T-cellen in het UMCG te vervaardigen wordt tijd gewonnen en geld uitgespaard. Geschat wordt dat de kosten van een behandeling daardoor met 300.000 euro per patiënt omlaag kunnen.
Er zijn al eerder succesvol CAR T-cellen in het UMCG geproduceerd. Eerder is het al gelukt om in het UMCG CAR T-cellen te produceren tegen lymfeklierkanker en acute B-cel leukemie. De productie van de CAR T-cellen kost naar verwachting ongeveer 8 dagen vanaf het moment dat de T-cellen uit het bloed van een patiënt zijn gehaald.
Of de dure behandeling uiteindelijk vanuit het basispakket vergoed gaat worden hangt af van deze studie. Het Zorginstituut gebruikt de resultaten van dit onderzoek om te beoordelen of de behandeling de recidiefvrije overleving genoeg verbetert om de hoge kosten te rechtvaardigen. Het onderzoek wordt geleid door hematologen Tom van Meerten en Wilfried Roeloffzen (UMCG) en Sonja Zweegman en Niels van de Donk (Amsterdam UMC).
Bron
