Het Europese geneesmiddelenbeoordelingscomité CHMP is vandaag, 1 oktober, gestart met de beoordeling van het ‘Oxfordvaccin’, dat het eerste Europese vaccin tegen corona kan zijn, en een van de eerste vaccins wereldwijd. Als alles volgens het meest optimistische scenario verloopt kan dat betekenen dat er vroeg in 2021 een vaccin beschikbaar is tegen COVID-19.
De vaccinkandidaat, die officieel de benaming ChAdOx1 nCoV19 heeft, is ontwikkeld door onderzoekers van de universiteit van Oxford (Verenigd Koninkrijk) in samenwerking met farmaceutisch bedrijf AstraZeneca. De beoordeling gebeurt door middel van een zogenaamde ‘rolling review’, een versnelde procedure waarbij niet wordt afgewacht tot het complete onderzoek is afgerond, maar dat de onderzoeksresultaten worden gedeeld zodra ze beschikbaar komen.
Als eerste wordt er nu gekeken naar testgegevens uit het laboratorium en van dierproeven. Later wordt gekeken naar de resultaten van de nu lopende trials met tienduizenden menselijke vrijwilligers. Wat vastgesteld moet worden is of het vaccin inderdaad bescherming tegen het coronavirus biedt door immuniteit in het lichaam op te bouwen zonder dat mensen daar eerst ziek voor hebben moeten worden. Daarnaast is van belang of het vaccin geen ernstige bijwerkingen veroorzaakt.
Tijdens de grootschalige fase-3 studies die momenteel lopen werd begin september het onderzoek naar het Oxford-vaccin korte tijd gestaakt omdat een proefpersoon ernstig ziek was geworden na inenting. Inmiddels zijn de trials, die in meerdere landen plaatsvinden, bijna allemaal weer gestart. Onderzoek is nog gaande, maar er zijn tekenen die erop wijzen dat de vrijwilliger niet ziek werd door het vaccin maar door andere redenen.
Mocht het Oxford-vaccin daadwerkelijk goedgekeurd worden, dan zouden er komend voorjaar al mensen ingeënt kunnen worden. Producent AstraZeneca is, vooruitlopend op een gunstig resultaat bij de EMA, al begonnen met het zonder winstoogmerk produceren van 400 miljoen doses vaccin, om bij groen licht het vaccin razendsnel te kunnen uitrollen. Daarmee zou er, tussen de ontwikkeling van het vaccin en de daadwerkelijke vaccinaties ongeveer 1 jaar zitten. In de farmaceutische wereld is dat een ongekend snel resultaat. Momenteel heeft het bof-vaccin dat in 1960 werd ontwikkeld de recordhouder voor de snelste procedure, en die duurde 4 jaar. Soms kan het echter 10 jaar of langer duren voordat een vaccin op de markt komt. En talloze vaccinkandidaten halen de eindstreep zelfs helemaal niet.
Het Oxfordvaccin werkt op basis van herkenning van het zogenaamde spike-eiwit of S-eiwit. Dit ‘stekelige’ eiwit zorgt ervoor dat het virus bij binnendringing van het lichaam zich kan verankeren aan gezonde cellen en die kan infecteren. Het vaccin leert het afweersysteem dat S-eiwit te herkennen en te neutraliseren zodat het virus zich niet in het lichaam kan vestigen.
Behalve het Oxford-vaccin zijn er nog veel meer kandidaat-vaccins in ontwikkeling, en sommige daarvan zijn al bijna net zo ver als het Europese vaccin. Zo heeft Janssen Pharmaceutics onlangs toestemming gekregen om te starten met de derde fase van het onderzoek naar een vaccin tegen Covid-19. Hieraan gaan 60.000 gezonde vrijwilligers, vooral in Noord- en Zuid-Amerika deelnemen, omdat daar de meeste geinfecteerde mensen te vinden zijn. Begin 2021 moet deze testfase afgerond zijn, waarna bij gunstig resultaat de toelatingsprocedure kan starten.
Een derde veelbelovende kandidaat is die van Moderna Therapeutics, dat al in juli met fase 3-studies van start ging met 30.000 vrijwilligers. Moderna hoopt begin 2021 een half miljard vaccins klaar te hebben, en zegt in samenwerking met Zwitsers bedrijf Lonza een miljard doses per jaar te kunnen maken. Recent maakte de CEO van Moderna echter bekend dat het niet zeker was of het vaccin in de eerste helft van 2021 beschikbaar zou zijn.
Meer informatie
Lees het persbericht op de website van het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen CBG.
Lees meer over de trials met het Oxford-vaccin op de website van de universiteit van Oxford.
Lees meer over het Oxford-vaccin op de website van AstraZeneca.
