Chronische lymfatische leukemie (CLL) is kanker van witte bloedcellen, specifiek de B-cellen. Het is in Nederland de leukemie met de meeste diagnoses: volgens de Nederlandse Kanker Registratie werd de ziekte in 2018 bij 1035 mensen vastgesteld. CLL is een traag groeiende kanker, die er jaren over kan doen om levensbedreigend te worden. De behandeling omvat doorgaans chemotherapie, maar het effect daarvan is altijd maar tijdelijk: op een bepaald moment worden de kankercellen resistent. Een tweedelijnsbehandeling met een ander type chemotherapie is dan vaak de volgende stap, maar de resultaten daarvan zijn meestal niet bemoedigend. In 2016 bracht het nieuwe middel Venetoclax daar echter verandering in.
Nu is er een aanvullende studie afgerond waarin de stand werd opgemaakt na vier jaar behandeling met Venetoclax. En het blijkt dat Venetoclax (gecombineerd met rituximab) voor een veel betere progressievrije overleving zorgt dan chemotherapie. Eind september werden resultaten van deze MURANO-studie gepubliceerd in Journal of Clinical Oncology.
Medische centra overal in de wereld, waaronder Amsterdam UMC, hebben aan de MURANO-trial meegewerkt. Venetoclax is sinds 2016 op de Nederlandse markt en wordt al vergoed uit het basispakket als monotherapie en als combinatiebehandeling voor patiënten met CLL. In 2018 was al vastgesteld dat het middel effectief is, maar nu, twee jaar later, blijkt dat het middel ook op langere termijn veel beter presteert dan alleen chemotherapie.
Juist deze langetermijngegevens zijn interessant. Het MURANO-onderzoek laat zien dat na vier jaar de leukemie bij 67,3% van de patiënten niet is teruggekeerd. Bij degenen die alleen chemotherapie ontvingen was dat maar bij 4,6% zo. Twee jaar na het stoppen van de behandeling was 85,5% van de patiënten die Venetoclax hadden gekregen nog in leven. Bij de chemotherapie-groep was dat 66%.
Venetoclax richt zich op een bepaald eiwit dat verhoogd aanwezig is bij CLL en dat verhindert dat de kankercellen afsterven. Door dat eiwit uit te schakelen gaan de leukemiecellen alsnog dood. Het grote verschil met chemotherapie is, dat dat gebeurt zonder gezonde cellen te beschadigen. Dat verklaart waarom Venetoclax veel minder bijwerkingen bij de patiënt oplevert dan chemotherapie.
Er is verder onderzoek nodig om meer aan de weet te komen. Zo reageren de meeste, maar niet alle patiënten even goed op het middel en het is nog niet helemaal duidelijk waarom. Aangezien het een duur middel is (70.000 euro per patiënt per jaar) is het wel belangrijk om te zorgen dat het alleen aan geschikte patiënten wordt verstrekt. Wat de Amsterdamse onderzoekers wel al weten is dat het meten van aanwezige kankercellen negen maanden na behandeling een goede voorspeller is voor de duur van de ziektevrije periode na het staken van de behandeling. Die kennis is belangrijk om te bepalen hoe lang een patiënt behandeling nodig heeft.
De MURANO studie is uitgevoerd met medewerking van de producenten van Venetoclax, Genentech and AbbVie.
Bron
