Er wordt steeds meer duidelijk over wat de ziekte COVID-19 met patiënten doet. Nu de pandemie een jaar onder ons is, zijn er steeds meer mensen die de ziekte gehad en overleefd hebben, en ontstaat er een steeds helderder beeld over de langetermijngevolgen die de infectie teweeg brengt.
Medio vorig jaar trok Longfonds Nederland al aan de bel over lang slepende klachten na COVID, en niet alleen longklachten. De term CAS werd zelfs gebruikt door Longfonds-voorzitter Michael Rutgers, wat staat voor COVID-associated syndrome. Toen begon ook duidelijk te worden dat die langdurige effecten niet alleen bij ouderen en mensen uit risicogroepen voorkwamen. Ook jonge mensen in een goede conditie bleken soms weken of maanden met allerlei klachten te kampen.
Aan de universiteit van Harvard in de Verenigde Staten worden de gevolgen van COVID-19 ook onderzocht. Volgens longspecialist prof. dr. David Christiani is het weinig verrassend dat er melding is van langdurige longeffecten na corona, omdat er longschade optreedt. Maar dat de ziekte ook gevolgen op neurologisch en cardiovasculair gebied heeft, en dat er zelfs nierschade kan ontstaan is nu pas aan het licht aan het komen.
Er komen ook steeds meer meldingen van mensen die al vroeg in de pandemie met COVID besmet zijn geweest, en die maanden later nog steeds symptomen ervaren. Die kunnen variëren van hoofdpijn tot vermoeidheid, algehele malaise, kortademigheid en stemmingswisselingen. “Naarmate de tijd verstrijkt en onze ervaring toeneemt leren we steeds meer over de nasleep van COVID-19. We zien dat er langetermijngevolgen zijn, maar er moet meer onderzoek komen naar de vraag of die gevolgen veroorzaakt zijn door het lange verblijf op de intensive care, of dat ze specifiek aan COVID gerelateerd zijn.”
Duidelijk is volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO wel dat lang slepende klachten vooral vastgesteld worden bij mensen die in bepaalde risicogroepen vallen. Daarbij horen niet alleen ouderen, maar ook mensen met hoge bloeddruk of obesitas. Opmerkelijk is echter dat ook jongvolwassenen soms met een lange nasleep kampen. De WHO meldt dat het om 20% van de 18- tot 34-jarigen gaat.
Omdat het om een betrekkelijk nieuwe ziekte gaat is er simpelweg niet genoeg bekend over welke langetermijneffecten zich voor kunnen doen, waarom de ene patiënt daar meer last van heeft dan de ander, en of die effecten mettertijd minder ernstig worden. Volgens prof. dr. Eric Rubin, hoogleraar in de immunologie aan de Harvard T.H. Chan School of Public Health, is het daarom moeilijk om patiënten te vertellen waar ze rekening mee moeten houden, en welke richtlijnen ze moeten volgen. “We weten nog niet genoeg over het herstelproces na COVID-19.”
Toch is er nu al een aantal conclusies te trekken.
Het herstelproces kan lang duren. Herstellen van een infectie is een fysiek proces, en dat kost tijd. Ook als het om de griep of een longontsteking gaat. “Hoe ernstiger de infectie verloopt, des te moeilijker en langduriger het herstelproces”, stelt dr. Rubin. Bij patiënten die een ernstige longinfectie krijgen als gevolg van COVID gaat dat zeker op. “Het is heel gewoon dat deze mensen na COVID-19 te kampen hebben met kortademigheid, zeker bij inspanning.”
In sommige gevallen hebben ex-COVID patiënten langdurig medische nazorg nodig. “Wat corona onderscheidt van andere virussen die de luchtwegen aantasten is het feit dat deze ziekte niet alleen de longen aanvalt, maar ook stollingsstoornissen teweeg brengt die voor hartschade en beroertes kunnen zorgen. Daarnaast treedt soms ook nierschade bij patiënten op. En het kan dus voorkomen dat patiënten na COVID medicijnen en medische begeleiding nodig blijven hebben.” Ook hebben ex-patiënten soms lange tijd fysiotherapie nodig.
De wetenschappers van Harvard bevelen wel aan dat mensen ook na COVID waakzaam blijven voor het gevaar van herinfectie. “De aanbevelingen over social distancing, mondkapjes dragen en handen wassen blijven overeind staan”, zegt dr. Christiani. “En zeker in de winter is het belangrijk om vooral binnenshuis nauw contact met anderen te mijden. Daarnaast is het raadzaam een griepprik te nemen. De longen van een herstelde COVID-patiënt zitten immers niet op een nieuwe klap te wachten. Daarnaast is de griep op zichzelf al een riskante ziekte, die ons immuunsysteem aantast en de kans op longontsteking of zelfs een nieuwe COVID-infectie vergroot.”
Meer informatie
Bezoek de website van Longfonds Nederland waar de langetermijngevolgen van corona in kaart worden gebracht.
Lees het rapport van de WHO over de nasleep van COVID-19.
