Chimerische antigeen receptor T-cel (CAR-T-cel) therapie wordt de laatste jaren succesvol ingezet bij patiënten die vaak lijden aan een gevorderde en levensbedreigende ziekte, zoals bijvoorbeeld lymfoom. Juist voor deze patiënten is het van groot belang om zo min mogelijk tijd te verliezen voor de aanvang van de behandeling, maar vaak verstrijken er weken voordat het CAR-T product de patiënt daadwerkelijk bereikt. En soms is het dan al te laat. Volgens de Amerikaanse hoogleraar Jason Westin, gespecialiseerd in agressieve lymfomen aan het University of Texas MD Anderson Cancer Center in Houston zijn er wel manieren om het proces te versnellen.
“Nieuwe celtherapieën, waaronder CAR-T-celtherapie hebben voor een echte doorbraak gezorgd in de behandeling van lymfoom, myeloom en leukemie”, stelt Westin. “Maar het feit dat onze patiënten soms lang moeten wachten voordat hun gepersonaliseerde CAR-T-middel gereed is, is een risicofactor. Hun agressieve en behandelresistente kanker verslechtert immers in de tussentijd.”
Gedurende de tijd die het duurt om het gepersonaliseerde medicijn te vervaardigen krijgen ongeveer de helft van de patiënten in Westins eigen ziekenhuis een overbruggingsbehandeling toegediend. Maar die behandelingen gaan vaak gepaard met ernstige bijwerkingen. Westin pleit er dan ook voor om patiënten waarvan de oncoloog denkt dat zij in aanmerking komen voor CAR-T-therapie eerder door te verwijzen. “Tijd is echt essentieel bij mensen die voor CAR-T-celtherapie in aanmerking komen. Weken en dagen kunnen een groot verschil uitmaken.
Mensen met diffuus grootcellig B-cel lymfoom (DLBCL) behoren tot de meest kwetsbare patiënten, voor wie het volgens Westin zaak zou zijn om hen al eerder met CAR-T te behandelen. “Er zijn drie gerandomiseerde studies geweest waarbij CAR-T al in de tweede lijn werd ingezet bij deze patiënten. In twee van deze studies bleek dat CAR-T beduidend betere resultaten bracht dan hooggedoseerde chemotherapie en autologe stamceltransplantatie. Om die reden heeft de Amerikaanse medicijnautoriteit FDA het middel axicabtagene ciloleucel (onder de merknaam Yescarta® geproduceerd door Kite Pharma/Gilead Sciences) goedgekeurd als tweedelijnsbehandeling voor mensen met recidief of resistent DLBCL.
Kite Pharma produceert CAR-T-celtherapieën voor heel Europa vanuit een fabriek in Hoofddorp die enkele jaren geleden opende. Dat is een groot voordeel voor patiënten in Nederland, die daardoor aanzienlijk sneller hun medicijn kunnen krijgen dan voorheen, toen de op maat gemaakte medicijnen uit Amerika moesten komen. Een patiënt moest in dat scenario bloed afgeven in een Nederlands ziekenhuis, dat bloed werd naar de VS gevlogen om daar in een laboratorium bewerkt te worden tot een therapie op maat, en die moest zo snel mogelijk teruggevlogen worden naar Nederland om toegediend te worden. Niet alleen was dat een kostbaar en tijdrovend proces, maar voor de patiënt ook nog eens erg belastend omdat hij of zij op stel en sprong naar het ziekenhuis moest kunnen komen. Nu er in Nederland een productiefaciliteit is nemen de noodzakelijke tussenstappen veel minder tijd in beslag. En dat betekent dat de medicijnen sneller bij de patiënt kunnen zijn.
Westin pleit ervoor dat zo vroeg mogelijk duidelijk moet worden of een patiënt gebaat kan zijn bij CAR-T-celtherapie, en dat oncologen niet moeten aarzelen voor die behandeling te kiezen als er een groot risico voor recidive aanwezig is. “Stel dat een patiënt met DLBCL contact zoekt met pijnklachten of met een nieuw gezwel, dan zou de behandelend arts moeten anticiperen dat dit mogelijk een kandidaat is voor CAR-T-celtherapie. Dan zouden eigenlijk de molens al in beweging gebracht moeten worden, niet pas weken later als de patiënt allerlei testen heeft ondergaan. Het is dan ook van belang dat behandelaren duidelijk en vroegtijdig communiceren met het CAR-T centrum dat de behandeling gaat produceren, zodat er zo min mogelijk tijd verloren gaat.”
Westin denkt dat het proces wel sneller en soepeler gaat verlopen naarmate er meer CAR-T-therapieën goedgekeurd worden voor meerdere indicaties. “Maar vergeet niet dat er, zodra een nieuw middel wordt toegelaten tot de markt, er ook onmiddellijk een explosie van de vraag ernaar komt omdat veel patiënten in feite al in de wachtrij staan. De grootste stap die gezet kan worden om ervoor te zorgen dat CAR-T-behandelingen sneller bij de patiënt zijn is het uitbreiden van de productiecapaciteit.”
Westin denkt dat het proces wel sneller zal verlopen omdat het productieproces steeds verbeterd wordt. “Iedereen die bij CAR-T-celtherapie betrokken is wil niets liever dan het proces versnellen. Van diagnostiek tot toediening, het hele ‘van ader tot ader’ proces. Maar ook sneller beoordelen of iemand voor CAR-T in aanmerking komt, en het eerder inzetten als behandellijn.” Daarnaast zijn er interessante nieuwe ontwikkelingen gaande. Sommige producten kunnen mogelijk al binnen een paar dagen vervaardigd worden in plaats van enkele weken. Ook wordt er gekeken naar ‘off the shelf’ behandelingen; allogene producten die meer generiek van aard zijn en niet slechts voor een enkele patiënt zijn geproduceerd. Zulke middelen zouden in de toekomst kunnen worden ingezet als overbruggingsbehandeling terwijl de patiënt op zijn gepersonaliseerde CAR-T-medicijn wacht, verwacht Westin.
Bron
