dr. J.L.H. Kerkhoffs

Het kwartet, deel 4

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:385–7)

Het kwartet, deel 3

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:337-9)

Het kwartet, deel 2

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:294-5)

Transfusies of misschien toch liever wisseltransfusies bij sikkelcelziekte?

SAMENVATTING

Transfusies vormen een belangrijke pijler bij de behandeling van sikkelcelziekte (SCZ). Dit artikel beoogt een overzicht te geven van de indicaties van wisseltransfusies, voor- en nadelen te beschrijven met name ten opzichte van ‘top up’-transfusies met in het kort mogelijk onderliggende mechanismen. Transfusies zijn effectief in de preventie van cerebrovasculaire gebeurtenissen, verbeteren mogelijk de uitkomsten van zwangerschap en lijken ook perioperatieve SCZ-complicaties te verminderen. Voorts komt uit vrijwel alle studies dat er in de getransfundeerde groep een significante vermindering is van vaso-occlusieve crises en ‘acute chest’-syndroom ten koste van ijzerstapeling als gevolg van chronische ‘top up’-transfusies. Ten opzichte van ‘top up’-transfusies geven wisseltransfusies minder ijzerstapeling, lijken ze effectiever bij de preventie van een recidief CVA en zijn ze geassocieerd met minder allo-immunisatie. Het toekomstige registreren van diverse behandelingsmodaliteiten als ook sikkelcelcomplicaties door het ‘Sickle Cell Outcome Research’ (SCORE)-initiatief zal bijdragen aan de plaatsbepaling van wisseltransfusies bij de behandeling van SCZ.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:259-65)

Het kwartet, deel 1

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:242-3)

Pyruvaatkinase-activatie door mitapivat (AG-348) bij sikkelcelziekte: de ESTIMATE-studie

SAMENVATTING

Sikkelcelziekte is een ernstige, erfelijke hemoglobinopathie die gepaard gaat met anemie, pijnlijke vaso-occlusieve crisen en orgaanschade. De ESTIMATE-studie is een fase 2-studie met als doel de veiligheid en werkzaamheid van mitapivat bij patiënten met sikkelcelziekte te onderzoeken. Mitapivat activeert en stabiliseert pyruvaatkinase, een enzym betrokken bij het metabolisme van erytrocyten waardoor de intracellulaire hoeveelheid ATP verhoogt en de hoeveelheid 2–3-DPG verlaagt, hetgeen resulteert in een verhoogde zuurstofaffiniteit. Recentelijk zijn de resultaten van de eerste fase 2-studie bij patiënten met pyruvaatkinasedeficiëntie gepubliceerd, waarin mitapivat een goed veiligheidsprofiel had en hemoglobine bij de helft van de patiënten met meer dan 0,6 mmol/l steeg. Ongepubliceerde resultaten (manuscript in voorbereiding) suggereren dat mitapivat het cellulaire metabolisme verbetert en het sikkelen vermindert.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2020;17:310-2)

Oude liefde roest niet, ijzer wel: de protonpompremmer bij preventie van ijzerstapeling

Samenvatting

IJzerstapeling is een groeiend en onderschat probleem in de hematologie. Naast ijzerstapeling door frequente bloedtransfusies ontwikkelt ook het merendeel van de patiënten met erfelijke, niet-transfusieafhankelijke anemieën ijzerstapeling. IJzerchelatietherapie is voor deze patiëntengroep op dit moment de enige behandelingsmogelijkheid. De toxiciteit van deze behandeling is aanzienlijk en de kosten zijn hoog. Er is geen alternatieve behandeling voor die patiënten met anemie die ijzerchelatie niet verdragen. Protonpompremmers (PPI) zijn in staat om de ijzeropname uit het maagdarmkanaal te verlagen door het creëren van een meer basisch milieu. Behandeling met PPI’s is effectief gebleken bij patiënten met erfelijke hemochromatose. Observaties in de klinische praktijk laten zien dat PPI’s ook de ijzeropname verminderen bij patiënten met niet-transfusie-afhankelijke erfelijke anemie. Het veiligheidsprofiel, mits voorgeschreven voor een juiste indicatie, van PPI’s is gunstig. PPI’s zouden een plaats kunnen krijgen in een vroeger stadium van behandeling van ijzerstapeling, of naast ijzerchelatie bij ernstigere stapeling. Op dit moment wordt in vijf Nederlandse centra, gespecialiseerd in het behandelen van erfelijke anemie, het ‘PPI Shine Again’-onderzoek uitgevoerd, een multicenter placebogecontroleerd fase 3-onderzoek naar de effectiviteit van esomeprazol bij de preventie en/of behandeling van ijzerstapeling bij erfelijke, niet-transfusie-afhankelijke anemie. De resultaten worden in het voorjaar van 2021 verwacht.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2019;16:272–9)