prof. dr. M.J. Kersten

HOVON 164 (TIGERR-HL): toevoegen van een checkpointremmer aan de behandeling van gerecidiveerd hodgkinlymfoom om hoge dosis chemotherapie te kunnen weglaten

SAMENVATTING

De standaardbehandeling voor patiënten met recidiverend/refractair klassiek hodgkinlymfoom (R/R HL) die reageren op reïnductiechemotherapie is BEAM-chemotherapie gevolgd door autologe stamceltransplantatie (ASCT). BEAM resulteert echter in een aanzienlijk late toxiciteit, terwijl de toegevoegde waarde ervan onduidelijk is bij patiënten die al een volledige metabole respons (mCR) hebben na salvage-therapie. De toevoeging van checkpointremmers (CPI) aan behandelingsregimes voor HL heeft de effectiviteit van reïnductiebehandeling bij R/R HL sterk verbeterd. Op basis van vroege resultaten van studies met dergelijke combinaties verwachten we dat BEAM/ASCT kan worden vervangen door consolidatietherapie met de CPI tislelizumab bij patiënten die een mCR bereiken na een gecombineerde reïnductiebehandeling op basis van tislelizumab, gemcitabine en cisplatine. Het weglaten van BEAM zal waarschijnlijk vroege en late aan de behandeling gerelateerde morbiditeit verminderen.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2023;20:292–4)

Worden lymfoompatiënten wel op hiv getest? Een ‘mixed-methods’-studie naar hiv-testgedrag bij hematologen

SAMENVATTING

Hiv-diagnostiek bij patiënten met maligne lymfoom wordt aanbevolen in (inter)nationale richtlijnen van zowel hiv-behandelaren als hematologen. Het blijkt echter dat dit wisselend wordt toegepast. De auteurs evalueerden de implementatie van hiv-diagnostiek bij lymfoompatiënten en onderzochten factoren die testgedrag van hematologen beïnvloeden, door middel van patiëntdossieronderzoek en twaalf interviews met hematologen in vijf ziekenhuizen in de regio Amsterdam. In de periode januari 2015 tot juni 2020 werden 1.612 lymfoompatiënten geïncludeerd, waaronder 976 patiënten met een nieuwe diagnose en 636 patiënten die werden doorverwezen of een progressief/recidief lymfoom hadden. Zeventig procent (678/976) van de patiënten met een nieuwe diagnose en 54% (343/636) van de patiënten met een bekende lymfoomdiagnose werd binnen een periode van drie maanden voor tot drie maanden na diagnose getest op hiv. Van de 1.306 patiënten die werden behandeld voor hun lymfoom, werden 928 (71%) op hiv getest. In totaal testten 7/1.021 (0,7%) lymfoompatiënten positief op hiv, wat boven de 0,1%-drempel voor kosteneffectiviteit van hiv-screening ligt. De conclusie is dat er gemiste kansen voor hiv-diagnostiek bij lymfoompatiënten voorkomen. In de interviews meldden hematologen verschillende hiv-teststrategieën, waaronder het testen van alle lymfoompatiënten of alleen wanneer behandeling van lymfoom nodig is. Aanbevelingen voor verbetering van implementatie waren onder andere aanpassing van richtlijnen, (elektronische) herinneringen in rapporten of dossiers, het monitoren van implementatie en het verhogen van kennis.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2023;20:217–25)

Vergelijking van in-het-ziekenhuis-geproduceerde CAR-T-cellen met commerciële CAR-T-cellen bij patiënten met recidief/refractair grootcellig B-cellymfoom

SAMENVATTING

De HOVON 161-studie is een gerandomiseerde fase II- non-inferioriteitsstudie, waarin in-het-ziekenhuis-geproduceerde CAR-T-cellen worden vergeleken met commerciële CAR-T-cellen bij patiënten met recidief/refractair grootcellig B-cellymfoom na twee eerdere lijnen therapie. De HOVON 161-studie is sinds oktober 2022 geopend voor inclusie in Nederland.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2023;20:175–7)

CAR-T-celtherapie voor multipel myeloom: een veelbelovende strategie in opkomst

SAMENVATTING

CAR-T-celtherapie is een innovatieve cellulaire immuuntherapie voor het multipel myeloom (MM). Klinische studies met CAR-T-cellen gericht tegen het B-cel-maturatieantigeen (BCMA), waaronder de KarMMa- en CARTITUDE-studies, tonen positieve resultaten bij patiënten met een uitgebreid voorbehandeld MM. Op basis van deze veelbelovende gegevens is zeer recent goedkeuring van de ‘Food and Drug Administration’ (FDA) verkregen voor toepassing van het CAR-T-celproduct ide-cel in de behandeling van een refractair of recidief MM. Ide-cel is daarmee de eerste geregistreerde CAR-T-celtherapie voor MM. In dit artikel bespreken we naast de resultaten van de verst gevorderde anti-BCMA-CAR-T-celstudies ook de belangrijkste bijwerkingen van deze behandeling, waaronder hematologische toxiciteit, het ‘cytokine release syndroom’ en neurotoxiciteit. Tevens bespreken we factoren die de toepasbaarheid van CAR-T-cellen in de behandeling van MM vooralsnog limiteren en exploreren we strategieën om de effectiviteit van CAR-T-celtherapie verder te verbeteren. Ten slotte blikken we vooruit op aankomende studies om de plaats van CAR-T-celtherapie in het therapeutisch arsenaal voor MM verder te bepalen.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:272-80)

Een zwangere met TMA: verworven of congenitale TTP?

SAMENVATTING

Trombotische trombocytopenische purpura (TTP) is een acute, levensbedreigende aandoening die wordt veroorzaakt door verworven of congenitale ADAMTS13-deficiëntie. Eerste episoden van de aandoening treffen vaak jonge vrouwen in de vruchtbare leeftijd, waarbij zwangerschap een bekende uitlokkende factor is. Zwangerschaps-gerelateerde TTP wordt relatief vaak verklaard met de eerste presentatie van een congenitale variant (12–25%). Bij de diagnose TTP, bewezen door verlaagde ADAMTS13-activiteit (<10%), moet onderzoek naar antistoffen worden ingezet. Bij ontbreken van deze antistoffen dient, zeker bij een eerste presentatie in de zwangerschap, verder onderzoek naar een congenitale vorm van TTP te worden gedaan, aangezien deze diagnose belangrijke consequenties heeft voor de verdere behandeling.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:233-7)

De rol van de landelijke CAR-T-tumorboard

CAR T-celbehandeling ontwikkelt zich in een razend tempo en is sinds mei 2020 in Nederland onderdeel van de standaardbehandeling voor patiënten met een recidief of refractair diffuus grootcellig B-cellymfoom (R/R DLBCL, waaronder ook hooggradig B-cellymfoom, getransformeerd folliculair lymfoom en primair mediastinaal B-cellymfoom) behandeld met minstens twee eerdere systemische behandellijnen. De behandeling is echter kostbaar en intensief. Het is daarom belangrijk dat een zorgvuldige afweging wordt gemaakt voor wie de behandeling zinvol en veilig is.

Voors en tegens van dikkenaaldbiopten in de diagnostiek van maligne lymfomen: expertopinie gebaseerd op gegevens uit de dagelijkse Nederlandse praktijk

SAMENVATTING

Weefselonderzoek is vrijwel altijd noodzakelijk voor de diagnostiek en classificatie van maligne lymfomen. Hiervoor zijn verschillende verkrijgingstechnieken beschikbaar: cytologisch punctieonderzoek, dikkenaaldbiopten (DNB), incisiebiopten en gehele lymfeklierexcisies. Hoewel nationale en internationale richtlijnen de laatste twee methoden adviseren, is er veel discussie of dikkenaaldbiopten geschikt zijn voor lymfoomdiagnostiek. In dit ‘position paper’ bespreken we in hoeverre diagnostiek op basis van een DNB voldoende is voor de huidige en toekomstige eisen, wat de consequenties zijn voor wetenschappelijk onderzoek (aan de hand van de HOVON 900-registratiedatabase als voorbeeld) en welke verbeteringen mogelijk zijn.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2021;18:110-17)