Een combinatiebehandeling van ibrutinib en venetoclax blijkt zeer effectief te zijn als behandeling voor chronische lymfatische leukemie (CLL). Deze aanpak blijkt effectiever dan de standaardbehandeling, een gecombineerde aanpak van chemo- en antistoftherapie, ontdekten onderzoekers van Amsterdam UMC. Hun onderzoek werd onlangs gepubliceerd in de medische vakbladen Lancet Oncology en NEJM Evidence.
CLL is de meest prevalente vorm van bloedkanker in Nederland. De ziekte is ongeneeslijk, maar dankzij diverse behandelingen is de overleving van patiënten de afgelopen jaren wel verbeterd. Steevast treedt echter behandelresistentie op bij de kankercellen, waarna progressie optreedt. Volgens cijfers van de Integrale Kankerregistratie Nederland (IKNL) kregen in 2021 1.029 mensen de diagnose chronische lymfatische leukemie, waarvan 63% mannen. De ziekte wordt het vaakst vastgesteld bij mensen van 60 jaar en ouder. Gemiddeld zijn 10 jaar na de diagnose nog 76 van de 100 mensen in leven.
De laatste jaren zijn er veel nieuwe behandelingen voor CLL bijgekomen, en ibrutinib en venetoclax behoren bij die relatief nieuwe middelen. De Amsterdamse onderzoekers hebben nu voor het eerst rechtstreeks de combinatie van die twee middelen vergeleken met standaard chemo- en antistoftherapie. Dat gebeurde bij 211 patiënten met CLL, oudere patiënten die nog niet eerder een behandeling kregen. En het bleek dat een combinatie van de twee remmers veel effectiever is dan de standaard aanpak.
Vijf jaar geleden vonden hoogleraren Eric Eldering en Arnon Kater de eerste aanwijzingen – eerst in het laboratorium, later in muizen – dat venetoclax en ibrutinib een effectieve combinatie vormen. Kater: “Ibrutinib verbant de kwaadaardige cellen in de lymfeklieren naar het bloed, waar ze op hun kwetsbaarst zijn. Venetoclax ruimt ze vervolgens op.”
De Amsterdamse onderzoekers wilden vervolgens weten of het veilig is om na een jaar te stoppen met de combinatiebehandeling, om die dan weer op te starten als de ziekte terugkeert. Behandelaren willen patiënten niet te lang aan middelen als ibrutinib blootstellen omdat het bijwerkingen geeft zoals diarree en gewrichtspijn. Daarnaast gaat het ook om dure middelen. Ook neemt de kans op resistentie toe naarmate een middel langduriger gebruikt wordt. Het blijkt echter dat de combinatietherapie na een jaar veilig gestopt kan worden. Een klinische studie liet zelfs zien dat een aanzienlijk deel van de patiënten langer kon stoppen dan wanneer ze alleen ibrutinib kregen. Bovendien bleek opnieuw opstarten van de combinatiebehandeling onverminderd effectief te zijn tegen de ziekte.
Eldering en Kater zijn nu bezig met vervolgonderzoeken. Met name studies naar het metabolisme van enerzijds de kankercellen en anderzijds van de afweercellen lijken veelbelovend. Hierover publiceerde de onderzoeksgroep afgelopen maand respectievelijk in de wetenschappelijke tijdschriften Blood en Blood advances.
In Nederland is de combinatiebehandeling nog niet beschikbaar voor patiënten.
Bron
Referenties
