OVERZICHTSARTIKELEN

‘Checkpoint’-remmers voor de behandeling van hodgkin- en non-hodgkinlymfomen

SAMENVATTING

‘Checkpoint’-remmers vormen een nieuwe, veelbelovende strategie voor de behandeling van lymfomen. Lymfoomcellen worden zonder interventie vaak niet geëradiceerd door het immuunsysteem vanwege de activatie van zogenoemde ‘immune checkpoints’. De werking van deze ‘checkpoints’, hun farmacotherapeutische remmers en het effect van remming van deze eiwitten in de klinische setting wordt besproken voor patiënten met hodgkin- en non-hodgkinlymfoom.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2017;14:226–32)

De drumstick

SAMENVATTING

De drumstick is een verschijnsel binnen de hematologische morfologie. Het is een ronde structuur van ongeveer 1,5 µm die door een fijne streng verbonden is aan het distale kernsegment van de neutrofiele granulocyt en bestaat uit materiaal van het geïnactiveerde X-chromosoom. Bij vrouwen wordt de drumstick in ongeveer 1–8% van de neutrofiele granulocyten gezien. Bij mannen kunnen andere kernaanhangsels worden gezien, maar deze hebben in het algemeen niet de klassieke drumstick-morfologie en bestaan voornamelijk uit materiaal van het Y-chromosoom. De drumstick is daarmee een morfologisch kenmerk waarmee op basis van een bloeduitstrijkje het geslacht kan worden vastgesteld. Ondanks het feit dat dit morfologische kenmerk meer dan 50 jaar geleden is beschreven, is het mechanisme van de vorming van de drumstick en de relatie tot segmentering van de kern van de neutrofiele granulocyt nog niet geheel opgehelderd. Eén hypothese is dat de drumsticks en andere kernaanhangsels ontstaan door mechanische druk van het chromatine tegen de relatief slappe kernenvelop van de kern van de neutrofiele granulocyt. De idee is dat de stevigheid van de kernenvelop afneemt met de mate van segmentering én dat het geïnactiveerde X-chromosoom een stevigere structuur is die deze druk kan bewerkstelligen.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2017;14:233–7)

Ontwikkelingen in radiotherapeutische technieken voor patiënten met hematologische maligniteiten

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2017;14:238–9)

‘State of the art’ radiotherapeutische technieken voor hematologische maligniteiten

SAMENVATTING

Radiotherapie is een belangrijke modaliteit bij de behandeling van hematologische maligniteiten. In een poging de late effecten te reduceren worden tegenwoordig kleinere bestralingsvelden gebruikt en lagere doses voorgeschreven. Moderne radiotherapeutische technieken kunnen daarbij ook een bijdrage leveren aan de reductie van late toxiciteit. In dit artikel worden de belangrijkste ontwikkelingen op dit gebied besproken.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2017;14:240–6)

Transfusiebeleid bij massaal bloedverlies

Samenvatting

Massaal bloedverlies betreft een levensbedreigende aandoening die agressief moet worden behandeld om de overlevingskansen van de patiënt te vergroten. Om die reden wordt de behandeling steeds vaker prehospitaal gestart. Dit overzichtsartikel verschaft inzicht in de kenmerken van massaal bloedverlies en de op dit moment geldende overwegingen voor behandeling, waaronder de inzet van een massatransfusieprotocol (MTP), de verhouding waarin bloedproducten moeten worden toegediend en de doelgerichte behandeling van coagulopathie.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2017;14:190–7)

Genetische veranderingen bij chronische myeloïde leukemie met t(9;22)(q34;q11)/BCR-ABL1: achtergronden en klinische consequenties

Samenvatting

Genomische instabiliteit is een belangrijk onderliggend pathofysiologisch mechanisme bij chronische myeloïde leukemie (CML). Het leidt tot de vorming van het Philadelphia-chromosoom (Ph, t(9;22)(q34; q11)/BCR-ABL1) met verschillende breukpunten en variant translocaties, maar ook additionele chromosomale afwijkingen en mutaties in of buiten het BCR-ABL1-kinasedomein. Begrip van de diversiteit aan mogelijke chromosomale en moleculaire manifestaties bij CML is van belang voor de clinicus.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2017;14:162–70)

Hoog- en laagrisico-multipel myeloom kunnen worden voorspeld met de combinatie van EMC92 en ISS

Samenvatting

Er bestaat nog steeds een grote variatie in de overleving van patiënten met multipel myeloom. Hiervoor zijn betrouwbare prognostische testen van belang. In dit artikel laten we zien hoe uit bestaande prognostische markers – zoals het ‘international staging system’ (ISS), ‘fluorescence in situ hybridisation’ (FISH) en genexpressie (GEP)-‘classifiers’ – een optimaal presterende combinatie kan worden samengesteld en gevalideerd. De hiervoor gebruikte datasets zijn afkomstig uit de volgende studies: HOVON-65/GMMG-HD4, UAMS-TT2, UAMS-TT3, MRC-IX, APEX en IFM-G met in totaal 4.750 patiënten. Er werden 20 risicomarkers geëvalueerd, waaronder markers met sterke prognostische waarde zoals FISH t(4;14) en del(17p), GEP-‘classifiers’ EMC92 en UAMS70, en ISS. Bij de nieuw samengestelde risicoclassificatie blijkt ISS een sterke bijdrage aan zowel GEP- als FISH-prognostiek te leveren. De sterkst voorspellende combinatie bleek te bestaan uit EMC92 gecombineerd met ISS. Hiermee worden patiënten in vier risicogroepen geclassificeerd met een mediane overleving oplopend van 24 maanden, 47 maanden, 61 maanden, tot ‘niet bereikt na 96 maanden’ in de laagste risicogroep. Van alle patiënten valt 17% in de hoogste risicogroep en 35% in de laagste. De EMC92ISS-‘classifier’ is daarmee een belangrijke, relevante voorspeller van overleving, gebaseerd op zowel biologische als klinische parameters. De EMC92-ISS-combinatie is een nieuwe prognostische marker, superieur en robuust vergeleken met overige prognostische markers zoals bevestigd in onafhankelijke gegevens.

(NED TIJDSCHR HEMATOL 2017;14:172–82)