Als er niet snel wordt ingegrepen bestaat er de kans dat er in de EU een tekort ontstaat aan radioactieve isotopen, die worden ingezet bij de diagnostiek en bestraling van mensen met kanker. Het gaat vooral om een tekort aan de isotoop Molybdeen-99 die gebruikt wordt bij 80% van alle radiotherapieën wereldwijd. De helft van al het Molybdeen-99 wereldwijd wordt geproduceerd in Belgie en Nederland, en de reactor in het Noord-Hollandse Petten is in zijn eentje goed voor ruim een kwart van de productie. Maar die reactor is dit jaar 60 jaar oud, en dringend aan vervanging toe.
Wereldwijd zijn er zes reactoren die isotopen produceren, en de Hoge Flux Reactor (HFR) in Petten is daarvan de belangrijkste. De HFR is verantwoordelijk voor de levering van 35% van alle isotopen wereldwijd en voor maar liefst 65% in Europa. De HFR is eigendom van de Europese Unie.
Al in oktober trok Nederland bij de Europese Commissie aan de bel over het dreigend tekort aan isotopen, en diezelfde maand en informeerde Paul Blokhuis van VWS de Tweede Kamer over de beschikbaarheid van medische isotopen in Europa. Het probleem wordt niet alleen veroorzaakt door verouderde reactoren die steeds meer onderhoud nodig hebben en daardoor minder kunnen produceren, maar ook door de toenemende vraag naar radio-isotopen. Daardoor is de prijs van sommige isotopen wereldwijd sterk gestegen, soms met meer dan 300%. Dat maakt dat de zorg voor kankerpatiënten verder onder druk komt te staan, en onderstreept het belang van eigen isotopenproductie binnen de EU. Bovendien is het heel belangrijk dat de isotopen snel geleverd kunnen worden aan ziekenhuizen. Sommige isotopen moeten al binnen een paar uur toegediend kunnen worden, en dat lukt niet als ze uit andere werelddelen moeten komen.
Er zijn niet veel reactoren in de wereld die medische isotopen kunnen produceren, en vele daarvan zijn sterk verouderd. De verwachting is dat driekwart van de reactoren in de komende 15 jaar vervangen moet worden. Wat de reactor in Petten zo bijzonder maakt is dat hier de reactor en de molybdeenverwerkingsfaciliteit op dezelfde locatie staan, een situatie die verder alleen in Australië bestaat. Dit biedt tal van voordelen, niet in de laatste plaats het voorkomen van transport van radioactieve materialen over de weg. Omdat transporttijden worden vermeden is ook de opbrengst van het gehele productieproces groter (er vervalt minder molybdeen tijdens het proces) en daarmee de afvalstroom geringer.
Er is wel een opvolger gepland voor de verouderde HFR-reactor in Petten: PALLAS. Die zou in 2025 operationeel moeten worden. De EU ondersteunt het PALLAS-project, niet alleen vanwege de productiecapaciteit die nodig is voor de Europese toekomstige voorzieningszekerheid, maar ook vanwege het behoud van de hoogwaardige kennisinfrastructuur in Petten voor het onderzoek naar en de ontwikkeling van nieuwe therapieën. De Europese Commissie ziet PALLAS als het meest gevorderde initiatief om voorzieningszekerheid in Europa te kunnen waarborgen en stelt geld ter beschikking om de reactor te realiseren. Maar uiteindelijk ligt de beslissing over de financiering van PALLAS bij het nieuwe kabinet.
Meer informatie
Lees meer over de reactor in Petten op de website 30000perdag.nl
