In de zomer van 2023 stuurden we alle hematologen in Nederland die NVvH-lid zijn een enquête over onder andere werkvorm, werkgeluk, werkdruk en ambities voor de toekomst. Op de 339 enquêtes die werden verstuurd, reageerden 189 hematologen, een responspercentage van 56%. In dit artikel worden de resultaten van deze enquête besproken.
Ongeveer 66% van de respondenten werkt in een niet-academisch ziekenhuis, 32% in een academisch ziekenhuis (zie Figuur 1). Ongeveer de helft werkt in loondienst en de andere helft als zelfstandige. Bijna 90% van de respondenten had een vast contract. Alle leeftijdscategorieën werden vertegenwoordigd, waarbij de grootste groep tussen 37 en 46 jaar oud was. Het aantal jaren werkzaam als hematoloog was evenredig verdeeld.
Uit de enquête kwam duidelijk naar voren dat we werkplezier ervaren: 93% antwoordde met plezier zijn werk te doen en 95% van de respondenten is trots op zijn werk! Het meeste werkplezier halen we uit patiëntencontact en de samenwerking binnen het team. De minste voldoening halen we uit organisatorische taken (zie Figuur 2).
Ongeveer de helft van de werkzame respondenten (n=186) heeft een contract van 0,80 fte of minder. Het aantal werkuren per week is bij 44% van de respondenten 40–50 uur per week (zie Figuur 3). Bijna driekwart van de hematologen werkt in de avonduren/weekend, los van diensten, minstens 5–10 uur extra; bij 15% van de hematologen was dit meer dan 11 uur. Hoewel bijna de helft van de hematologen dit prima vindt, geeft de andere helft aan dit als te veel te ervaren.
Het aantal diensten per jaar was zeer wisselend en varieerde van 2–5x per maand tot 15x per maand tot 7 weekenden per jaar. De meeste hematologen vonden hun dienstfrequentie acceptabel (79%). Voor de diensten ervaart ongeveer 1/3 voldoende compensatie, 42% geen compensatie en 23% krijgt naar zijn mening onvoldoende compensatie of heeft geen mogelijkheid om deze op te nemen.
Over de ervaren werkdruk is 47% van de hematologen ontevreden of zeer ontevreden (zie Figuur 4). Organisatorische taken zoals bellen om uitslagen te verkrijgen, geneesmiddelen aanvragen, logistiek rondom het regelen van opnames, ‘business cases’ schrijven, correspondentie aan bedrijfsartsen enz. – ook wel oneigenlijke taken genoemd – nemen bij de meesten 10–20% van de werktijd in beslag, bij sommigen wordt zelfs 40–50% van de werktijd gerapporteerd. Dit verschil in percentage wordt waarschijnlijk mede bepaald doordat er wisselend wordt gedacht over welke taken wel en niet tot ons takenpakket behoren. Ook de hoeveelheid e-mail, het werken met bepaalde computersystemen, kwaliteitslijstjes en Zorgdomein kosten veel tijd. Hoewel een grote groep niet tevreden is over de ervaren werkdruk, geven de meeste hematologen aan dat dit geen invloed heeft op het leveren van up-to-date patiëntenzorg en het bijhouden van de ontwikkelingen binnen ons vak. Bijna 40% van de respondenten is ontevreden over de privé-werkbalans. Bijna 1/3 van de ondervraagden ligt regelmatig wakker door werkgerelateerde problemen. Als algemeen cijfer voor de kwaliteit van ons werkleven werd gemiddeld een 7,38 gegeven, wat vergelijkbaar is met het nationale gelukscijfer van 7,4 zoals gerapporteerd in het World Happiness Report voor Nederland in 2021. Ten slotte vroegen we om een blik op de toekomst: bijna de helft van de hematologen uit de enquête gaven aan vijf jaar of eerder voor hun AOW-gerechtigde leeftijd te willen stoppen.
Samenvattend houden we enorm van ons werk en tegelijkertijd zien we bij de helft van de hematologen een te hoge ervaren werkdruk. Deze werkdruk zal de komende jaren verder groeien door de toename in effectiviteit en complexiteit van onze behandelingen en een toename van zorg rondom patiënten met hematologische ziektebeelden, zonder dat er een toename van het aantal hematologen is voorzien. Zijn er praktische oplossingen te bedenken hoe we deze werkdruk kunnen verminderen, werkgeluk kunnen behouden en daarmee duurzaam inzetbaar blijven?
Het blijkt dat een oplossing voor de hoge werkdruk niet eenvoudig is, alleen al omdat verschillende dokters verschillende behoeftes hebben.
Sommige hematologen geven aan baat te hebben bij een ‘piepervrije dag’ om te organiseren, maar in een klein perifeer ziekenhuis is het ‘niet bereikbaar zijn’ sowieso geen optie. Sommige hematologen geven aan niet het materiaal van de beenmergpuncties zelf naar het laboratorium te willen brengen, terwijl anderen het juist zien als een rustmoment.
Waar liggen dan wel mogelijkheden?
Op veel gebieden zijn we allemaal zelf het wiel aan het uitvinden. Welke ondersteunende FIGUUR 4. Ervaren werkdruk. antibiotica geef ik bij fludarabine en tot hoe lang na staken? Hoe lang en welk antihistaminicum moet je geven bij toediening van daratumumab? Ik moet een presentatie geven voor Hematon, heeft iemand anders niet een presentatie liggen? Hoe ontwikkel je een eerste/tweedelijnsproject? Hoe zorgen andere centra dat de werkdruk behapbaar blijft? Voor welke ziektebeelden hebben ziekenhuizen een PA of VS in dienst en welke taken vervullen zij?
Op dit moment zijn we als commissie aan het organiseren dat er in het beveiligde gedeelte van de NVvH-website ruimte komt om documenten met elkaar te delen. Denk hierbij aan kuurprotocollen, aanvragen voor geneesmiddelen, powerpointpresentaties, ‘best practices’ en ‘business cases’. We gaan de uitdaging aan om documenten goed te categoriseren en makkelijk vindbaar te houden. We hopen dat veel collega’s bereid zijn om documenten te delen.
De afgelopen jaren zijn er prachtige nieuwe medicijnen ter beschikking gekomen voor onze patiënten. Deze middelen brengen een betere kwaliteit van leven en een langere levensverwachting met zich mee, en daarmee is er ook sprake van een toenemende prevalentie. Deze steeds verder uitdijende patiëntenpopulatie heeft veelal continue monitoring nodig doordat veel huidige behandelstrategieën uit continue behandeling bestaan. Digitalisering kan hierin belangrijke verlichting bieden. Door het ontwikkelen van apps waarin patiënten kunnen bijhouden welke klachten zij hebben en hier – idealiter – ook nog labwaarden aan te koppelen, zou je met patiënten in rustig vaarwater van hun ziekte slechts sporadisch contact hoeven te hebben. Daarnaast zouden deze apps kunnen helpen om patiënten te ondersteunen in de medicatie-inname bij complexe schema’s zoals daratumumab-lenalidomide-dexamethason. Ook hier is het goed om samen te werken, zodat we niet allemaal een zelfde app ontwikkelen. Initiatieven op dit gebied worden reeds ontwikkeld en in kaart gebracht samen met de NVvH-commissie Zorgvernieuwing en innovatie.
Als commissie Werkdruk en werkgeluk willen we richtlijnmakers actief aanmoedigen om aandacht te besteden aan het verminderen van werkdruk. Door adviezen ten aanzien van follow-up van patiënten minder stringent te formuleren, en aan te geven wanneer zorg mogelijk door de huisarts kan worden verricht, wordt ruimte gecreëerd om flexibeler patiënten te vervolgen zonder van een richtlijn af te wijken.
Idealiter zouden we graag zien dat de ziektespecifieke werkgroepen een voorstel doen voor blauwdrukken van behandelprotocollen inclusief ondersteunende medicatie en inloopschema’s, die straks kunnen worden gedeeld op het beveiligde gedeelte van de NVvH-website en naar eigen inzicht in het ziekenhuis kunnen worden ingezet.
Samen een congres bezoeken is een prettige manier om elkaar beter te leren kennen en om ideeën uit te wisselen. We willen kijken of we op de NVvH-site een soort ‘datingsite’ voor reis- dan wel hotelgenoten kunnen plaatsen, zodat je weet wie er ook aanwezig zal zijn en wie behoefte heeft aan gezelschap.
Vanuit de NVvH zijn er op dit moment jaarlijks prijzen voor prachtige proefschriften en voor succesvolle jonge hematologen en onderzoekers. Wij pleiten voor een prijs voor het beste initiatief om werkdruk te verminderen. Hierdoor komt er positieve aandacht voor dit onderwerp.
Heb je een goed idee wat tot werkdrukvermindering dan wel toename van werkgeluk kan leiden? Ben je in je ziekenhuis bezig om een app te ontwikkelen? Heb je een goed voorbeeld van een ‘best practice’? Laat het ons weten via info@hematologienederland.nl. We denken graag mee hoe we deze kennis kunnen verspreiden.
We hebben het mooiste vak van de wereld en genieten enorm van ons werk. Wel ervaren we ook behoorlijk wat werkdruk in de praktijk. Door hier gezamenlijk over na te denken kunnen we elkaar als groep helpen, zodat we niet allemaal opnieuw het wiel hoeven uit te vinden. Met de commissie Werkdruk en werkgeluk hopen we hier een positieve start mee te maken.
