Is koffie nou ongezond of niet? Het hangt er maar net vanaf over welke lichaamsfunctie je het hebt. Maar van het aloude beeld dat koffie verslavend is en dus per definitie slecht kan inmiddels wel afscheid genomen worden. Het was al wetenschappelijk bewezen dat koffie een krachtige anti-inflammatoire werking heeft. En een recente studie uit Australië die werd gepresenteerd op het jaarcongres van het American College of Cardiology laat zien dat het drinken van 2 of 3 kopjes koffie per dag geassocieerd kan worden met een lagere kans op hartklachten en zelfs een langere levensduur. Die trend werd waargenomen bij mensen met en zonder historie van cardiovasculaire aandoeningen.
Ten onrechte bestaat het beeld dat koffie slecht is voor het hart, omdat het hartkloppingen kan veroorzaken. “Maar ons onderzoek laat zien dat koffiegebruik niet ontmoedigd, maar juist aangemoedigd moet worden als onderdeel van een gezond dieet, voor mensen met en zonder hartkwaal”, stelt professor Peter M. Kister, die verbonden is aan het Alfred Hospital and Baker Heart Institute in Melbourne, en daar hartritmestoornissen onderzoekt. “Wij ontdekten dat koffieconsumptie ofwel een neutraal effect had –wat dus inhoudt dat het niet schadelijk is- of voordelen voor de hartgezondheid biedt.”
De Australische wetenschappers baseerden hun bevindingen op een analyse van de UK BioBank, een databank met minstens 10 jaar informatie over de gezondheid van meer dan een half miljoen mensen. Daarbij keken de onderzoekers vooral naar de hoeveelheid koffie die mensen consumeerden, variërend van nul tot meer dan zes kopjes per dag, en of er een correlatie was met hartritmestoornissen, cardiovasculair lijden inclusief kransslagader aandoeningen, hartfalen en beroerte, en ze keken tevens naar overlijden aan alle oorzaken en aan hartgerelateerde oorzaken, zowel bij mensen met als zonder hartkwaal. De patiënten werden ingedeeld naar gelang de hoeveelheid koffie die ze dagelijks zeggen te drinken: 0, minder dan 1, , 2 tot 3, 4 tot 5 en meer dan 5. Na correctie voor andere factoren als rook- en drinkgedrag, lichaamsbeweging, diabetes en hoge bloeddruk bleek er ofwel geen effect door koffieconsumptie te zien te zijn, of een significante afname in risico op cardiovasculaire aandoeningen.
In een eerste studie werden gegevens geanalyseerd van 382.535 personen zonder historie van hartkwalen, om te zien of hun koffiegewoonten een rol speelden bij het ontwikkelen van hartziekte of beroerte gedurende 10 jaar. De gemiddelde leeftijd van de participanten was 57 jaar, en de helft van hen was vrouw. Het bleek dat de groep die 2 tot 3 kopjes koffie per dag dronk het meeste gezondheidsvoordeel leek te hebben, met een 10 tot 15% lagere kans op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten of overlijden. Het risico op een beroerte bleek het laagste te zijn bij degenen die 1 kop koffie per dag dronken.
Een tweede studie betrof 34.279 participanten die wel een historie van cardiovasculaire aandoening hadden. Bij deze groep bleek het drinken van 2 tot 3 koppen koffie per dag zich ook te vertalen in een lager overlijdensrisico dan bij degenen die geen koffie drinken. Ook bleek er geen associatie te zijn tussen koffieconsumptie, in welke kwantiteit dan ook, en een hoger risico op hartritestoornissen. Juist dat vermeende risico is vaak de reden waarom artsen hartpatiënten ontraden om koffie te drinken, merkt Kistler op. Bij de 24.111 patiënten die een historie van hartritmestoornissen hadden bleek koffiedrinken geassocieerd te zijn met een lager overlijdensrisico. Mensen met atriumfibrillatie die 1 kopje koffie per dag drinken bleek het overlijdensrisico bijna 20% lager te zijn dan bij de niet-koffiedrinkers. “Artsen hebben vaak hun bedenkingen als mensen met hartaandoeningen of hartritmestoornissen gewoon koffie blijven drinken, en dus ontraden ze hun patienten vaak om koffie te drinken. Maar onze studie toont aan dat koffieconsumptie veilig is en onderdeel zou uit kunnen maken van een gezond dieet voor hartpatienten.”
Kistler tekent wel aan dat mensen niet per se meer koffie moeten gaan drinken, als ze zich daardoor opgejaagd voelen of slechter gaan slapen. “Maar koffiedrinkers kunnen met een gerust hart koffie blijven drinken, ook als ze een hartaandoening hebben. Mensen denken bij het woord koffie altijd meteen aan cafeïne, maar er zitten meer dan 100 biologisch actieve stoffen in koffie. Die stoffen kunnen antioxiderend werken, ontstekingen remmen, de suikerspiegel verbeteren, het metabolisme verhogen en de darmen stimuleren.”
Een derde studie door het team uit Melbourne onderzocht of het nog uitmaakte wat voor soort koffie er geconsumeerd werd, of dat nu oploskoffie was, of filterkoffie, en of er verschil was tussen cafeïnevrije en gewone koffie. Het bleek dat alle soorten koffie een lager overlijdensrisico met zich meebrengen, en dat koffie met cafeïne meer gunstige effecten op de hartgezondheid met zich meebrengt dan cafeïnevrije. Er zijn in elk geval geen cardiovasculaire voordelen verbonden aan cafeïnevrije koffie.
Aan de drie studies zijn wel een aantal beperkingen verbonden. Zo is er niet gekeken naar andere factoren in het dieet die mogelijk een rol kunnen spelen bij cardiovasculaire aandoeningen. Ook is er geen rekening gehouden met de manier waarop mensen koffie drinken: zwart, met melk, suiker of zoetjes. Daarnaast was het merendeel van de participanten blank en moeten verdere studies bevestigen of de bevindingen gelden voor alle populaties. Tot slot moet opgemerkt worden dat de koffieconsumptie werd vastgesteld op basis van wat de participanten zelf rapporteerden bij aanvang studie. Er zijn vervolgstudies nodig om de bevindingen te bevestigen.
Referenties
De eerste studie: Chieng D, Canovas R, Segan L, et al. Effects of habitual coffee consumption on incident cardiovascular disease, arrhythmia and mortality: findings from UK Biobank. J Am Coll Cardiol. 2022 Mar, 79 (9_Supplement) 1455. https://doi.org/10.1016/S0735-1097(22)02446-9
De tweede studie: Kistler P, Chieng D, Canovas R, et al. Regular coffee intake is associated with improved mortality in prevalent cardiovascular disease. J Am Coll Cardiol. 2022 Mar, 79 (9_Supplement) 1490. https://doi.org/10.1016/S0735-1097(22)02481-0
De derde studie: Chieng D, Canovas R, Sugumar H, et al. Ground, instant or decaffeinated coffee? Impact of different coffee subtypes on incident arrhythmia, cardiovascular disease and mortality. J Am Coll Cardiol. 2022 Mar, 79 (9_Supplement) 26. https://doi.org/10.1016/S0735-1097(22)01017-8
