In ongeveer 20% van alle bestrijdingsmiddelen die in Nederland verkocht worden komen Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) voor, concludeert het RIVM na een onderzoek. ZZS zijn stoffen die schadelijk voor het milieu zijn, maar ook kankerverwekkend kunnen zijn, of de voortplanting kunnen verstoren. Deze stoffen zijn ondanks de status van ZZS niet verboden.
De EU en Nederland willen dat er zo min mogelijk ZZS in het milieu terechtkomt. Er zijn dan ook allerlei Europese en Nederlandse regels waaraan bedrijven zich moeten houden. Sommige ZZS zijn inderdaad verboden, of moeten vervangen worden door een minder schadelijk alternatief. Wat wel voor onduidelijkheid zorgt is het feit dat er wat bestrijdingsmiddelen betreft aparte normen gelden. Wat als bestrijdingsmiddel wel gebruikt mag worden is in een andere context verboden. Het RIVM pleit er dan ook voor om te zorgen dat de definitie voor deze stoffen hetzelfde is. Dat maakt de regels duidelijker, zodat landen en producenten dit doel makkelijker kunnen bereiken.
Uit dit RIVM-onderzoek blijkt dat ongeveer 20% van de bestrijdingsmiddelen in Nederland ZZS bevatten. In ongeveer 10% andere middelen zitten stoffen die ervan worden verdacht ZZS te zijn, en in ongeveer 5% gaat het om per- en polyfluoralkylstoffen (PFAS), chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt en niet van nature in het milieu voorkomen. Het gaat daarbij vooral om de hulpstoffen. Dat zijn stoffen die nodig zijn voor de werking van het bestrijdingsmiddel. Overigens acht het RIVM toegelaten bestrijdingsmiddelen veilig, mits ze gebruikt worden volgens de gebruiksaanwijzing.
Het ZZS-beleid in Nederland richt zich voor een deel op dezelfde zorgwekkende stoffen als het toelatingsbeleid voor bestrijdingsmiddelen. Maar er zijn ook verschillen. De definitie van een zorgwekkende stof in een bestrijdingsmiddel is net iets anders dan de definitie van een ZZS. Dezelfde stof kan dus soms wel en soms niet als zorgwekkend gezien worden. Om alle zorgwekkende stoffen zoveel mogelijk uit de leefomgeving te weren is het duidelijker voor producenten en lidstaten als de definitie en regels voor deze stoffen in heel Europa en in de beleidskaders hetzelfde zijn.
Het RIVM beveelt aan de verschillende definities van wat een zorgwekkende stof is, beter op elkaar af te stemmen. Het RIVM beveelt ook aan te onderzoeken in welke hoeveelheden de bestrijdingsmiddelen met ZZS worden gebruikt.
Zeer Zorgwekkende Stoffen (ZZS) zijn stoffen waarover zorgen bestaan. Bijvoorbeeld omdat ze kankerverwekkend zijn of zich opstapelen in de voedselketen. Er is een lijst van deze stoffen gemaakt, die is onderverdeeld in extreem risicovolle stoffen en minimalisatie-verplichte vaste stoffen en gassen. In de zogeheten REACH-verordening (een acroniem dat staat voor Restrictie, registratie, Evaluatie en Autorisatie van CHemische stoffen) is gedefinieerd wanneer een stof als Zeer Zorgwekkend beschouwd kan worden.
Bekende kankerverwekkende ZZS zijn onder meer:
Voor een aantal kankersoorten is er voldoende bewijs dat ze worden veroorzaakt door in het milieu aanwezige chemische stoffen. Langdurige blootstelling aan asbest kan mesolthelioom veroorzaken, een dodelijke kanker van het longvlies die zelfs asbestkanker wordt genoemd. Longkanker, blaaskanker, huidkanker, leukemie en lymfomen zijn andere kankers die in verband worden gebracht met chemische stoffen in het milieu.
Meer informatie
Bekijk hier de gehele lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen op de website van het RIVM
