Vitamine D is geen medicijn tegen corona, maar wie het preventief slikt bouwt toch een beetje een verdediging op tegen het virus, en helpt mogelijk om het ziekteverloop minder ernstig te maken als je toch ziek wordt. Om die reden adviseren steeds meer immunologen, artsen en wetenschappers om vitamine D in te nemen. Maar wat is het medische bewijsmateriaal dat vitamine D effect heeft tegen corona? Of is het simpelweg een kwestie van ‘baat het niet, dan schaadt het niet?’
Dat vitamine D het immuunstelsel een boost geeft is al langer bekend. Al in 2017 publiceerde het British Medical Journal een analyse van 25 verschillende studies (1) die onderzochten of vitamine D een rol kon spelen bij het voorkomen van infecties aan de luchtwegen. De wetenschappers onderzochten data van bijna 11.000 mensen en stelden vast dat toedienen van extra vitamine D niet alleen veilig was, maar ook inderdaad bescherming bood tegen longinfecties.
Vitamine D wordt door ons lichaam aangemaakt wanneer we blootgesteld worden aan direct zonlicht, en dan vooral aan de UV-B component ervan. Daarom is een vitamine D-tekort in ons land heel gewoon gedurende de wintermaanden: er zijn minder zonuren, de zon is minder krachtig en daarnaast zijn we minder buiten. Maar ook nu we dankzij de coronamaatregelen meer tijd binnenshuis doorbrengen dan normaal ligt een vitamine D-tekort op de loer.
Een Spaans onderzoek uit Cordoba in augustus(2) omvatte maar 76 patiënten in een kleine klinische studie die een relatie zocht tussen vitamine D-boosts en de kans om met corona op de intensive care te belanden. Van de 76 patiënten kregen er 50 een hoge dosering calcifediol, een moleculair voorstadium van vitamine D, bovenop de gebruikelijke COVID-19 behandeling. De overige 26 patiënten kregen geen calcifediol. Het bleek dat bij de calcifediol-groep maar 1 van de 50 op de intensive care opgenomen hoefde te worden, wat neerkomt op 2%. Bij de patiënten die geen vitamine D-boost kregen waren dat 13 van de 26 gevallen, ofwel 50%. Er zijn wel aanmerkingen op de studie, afgezien van de geringe omvang ervan. Zo waren vitamine-D niveaus van de deelnemers niet gemeten voor en tijdens de studie. Ook was er onvoldoende rekening gehouden met andere gezondheidsproblemen.
Een recente, grotere studie, eveneens uit Spanje, verscheen op 27 oktober in vaktijdschrift Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism (3). Ook voor deze studie werden Spaanse COVID-19 patiënten gevolgd, ditmaal 216 mensen in een ziekenhuis in Santander. Daar werd vastgesteld dat 82,2% van de coronapatiënten die in dat ziekenhuis behandeld waren een gebrek vitamine D hadden. Bij mannen was dat vaker het geval dan bij vrouwen. Bij de mensen met een vitamine D-tekort werd vaker hoge bloeddruk geconstateerd dan gemiddeld, en ook kwamen vaatproblemen meer bij deze mensen voor. Ook de gemiddelde duur van de ziekenhuisopname was langer bij COVID-patiënten met een vitamine D-tekort. Andere comorbiditeiten, zoals obesitas en diabetes worden ook in verband gebracht met een laag vitamine D-gehalte.
Co-auteur dr. Jose L. Hernandez van deze studie stelt dat vitamine D-gebrek vooral bij mensen in de hoogste risicogroep behandeld moet worden. Daarbij gaat het volgens hem vooral om patiënten met comorbiditeiten, om ouderen en om mensen in verpleeghuizen. Zij lopen het grootste risico om een ernstige COVID-infectie op te lopen. “Behandeling met vitamine D zou aanbevolen moeten worden bij COVID-19 patiënten met een laag vitamine D-gehalte in het bloed. Dat heeft niet alleen een gunstig effect op spieren en botten, maar ook op het immuunsysteem.”
Je lichaam maakt zelf vitamine D aan wanneer de huid wordt blootgesteld aan Uv-licht, zoals direct zonlicht. Wie veel buiten is zal niet snel last van een vitamine D-tekort krijgen. Tien tot twintig minuten direct zonlicht is al genoeg voor volwassenen. Huidskleur maakt wel een verschil: mensen met een lichte huid nemen sneller vitamine D op dan mensen met een donkere teint. Zij moeten dus wat langer in de zon blijven. Ook mensen met overgewicht komen minder snel aan de aanbevolen hoeveelheid vitamine D. Dat komt omdat vitamine D die via zonlicht door de huid wordt aangemaakt in het vet opgeslagen wordt en zodoende niet de bloedbaan bereikt.
Daarnaast kunnen we ons vitamine-D level boosten dankzij ons voedsel. Sommige producten zijn rijk aan vitamine D. Vette vis is een van de beste vitamine D-bronnen die er zijn. Wie een paar keer per week zalm, makreel, sardines of garnalen eet zal niet snel last van een vitamine D-tekort krijgen. Ook eieren zijn een goede bron van vitamine D, maar ook runderlever. Voor vegetariërs en veganisten is het iets lastiger om vitamine D uit voedsel binnen te krijgen, maar er bestaan wel voedingsproducten die verrijkt zijn met extra vitamine D, zoals sommige zuivelproducten, ontbijtgranen en vruchtensappen. Daarnaast kunnen paddenstoelen ook vitamine D bevatten, als ze maar wel blootgesteld zijn geweest aan zonlicht (wat helaas niet zo is voor de meeste supermarktchampignons).
En dan zijn er nog altijd de vitaminetabletten. De grote drogisterijketens melden dat vitamine D-preparaten als warme broodjes over de toonbank gaan. Net als bij andere supplementen is het wel verstandig om vitamine D te combineren met andere mineralen en vitaminen, die het lichaam helpen om vitamine D op te nemen. Dat zijn onder meer vitamine A, vitamine K, zink en magnesium. Vaak maken deze stoffen onderdeel uit van de vitamine D-tabletten die de drogist verkoopt. Overigens kunnen ook deze stoffen uit voeding gehaald worden, en dan vooral uit noten, peulvruchten en vis.
Enige waakzaamheid is wel geboden: het is niet zo dat je je coronarisico navenant verkleint door opeens grote hoeveelheden vitamine D te slikken. In tegenstelling tot vitamine C, waarbij je een eventueel teveel gewoon uitplast, kan een te hoog vitamine D-gehalte voor allerlei problemen zorgen, waaronder zelfs nierstenen. Simpelweg een tabletje per dag, volgens de aanbevolen dosering kan echter geen kwaad. Zeker niet nu de winter eraan komt en we de zon nauwelijks zien.
Bronnen
2: Marta Entrenas Castillo, Luis Manuel Entrenas Costa, José Manuel Vaquero et al. Effect of calcifediol treatment and best available therapy versus best available therapy on intensive care unit admission and mortality among patients hospitalized for COVID-19: A pilot randomized clinical study. https://doi.org/10.1016/j.jsbmb.2020.105751.
3: José L Hernández, Daniel Nan, Marta Fernandez-Ayala et al. Vitamin D Status in Hospitalized Patients With SARS-CoV-2 Infection, The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, dgaa733, https://doi.org/10.1210/clinem/dgaa733
4: Een eerder artikel op de website van het Longfonds legt uit hoe vitamine D kan helpen longaanvallen te verminderen.
