Multipel myeloom –ook bekend als de ziekte van Kahler- is een hematologische kanker die ontstaat in het beenmerg. De diagnose wordt jaarlijks bij ongeveer 1.300 mensen in ons land gesteld, en is over het algemeen goed behandelbaar. Toch kent deze vorm van bloedkanker een hoge mate van recidive. Een nieuwe Nederlandse bloedtest blijkt echter veel gevoeliger te zijn dan de huidige standaardtesten, en de terugkeer van de ziekte een jaar eerder detecteren. Dat blijkt uit een studie van het Radboudumc bij veertig patiënten.
Om te bepalen wanneer de ziekte terugkeert, is de standaard test nu een meting op een biopt uit het beenmerg. Dat is een invasieve en voor de patiënt zeer onaangename methode, die daardoor niet regelmatig kan worden uitgevoerd. Daarbij is de uitslag niet helemaal betrouwbaar. Die is namelijk afhankelijk van waar je prikt, omdat de ziekte niet overal in het beenmerg zit. Er bestaat ook een bloedtest, maar die is veel minder gevoelig. Het wordt pas duidelijk dat de kanker terug is wanneer het aantal kankercellen al hoog is.
Beter monitoren
Onderzoekers van het Radboudumc hebben samen met collega’s van het Erasmus MC een nieuwe bloedtest ontwikkeld die duizend keer gevoeliger is dan de huidige bloedtest. Zij laten in een studie met veertig patiënten zien dat ze met hun test al een jaar eerder kunnen aantonen dat het aantal kankercellen weer toeneemt, vergeleken met de huidige standaard bloedtest. Voor de nieuwe bepaling is minder dan een druppel bloed nodig.
De nieuwe bloedtest is gebaseerd op de meting van antilichamen gemaakt door plasmacellen, die een belangrijke rol spelen in de afweer. “Gezonde mensen hebben plasmacellen met verschillende soorten antilichamen, die klaar staan om verschillende soorten ziekteverwekkers op te ruimen”, vertelt onderzoeker Hans Wessels. “Bij multipel myeloom gaat één van die cellen ongeremd delen. Dan ontstaat een groot aantal plasmacellen met allemaal dezelfde antilichamen. Die meten we met de nieuwe test.”
Door de terugkeer van de ziekte veel eerder te detecteren wordt het mogelijk om ook eerder voor te sorteren op een behandeling, en daar sneller mee te starten. Verder onderzoek is nog nodig om de klinische implicaties van de nieuwe test in kaart te brengen.
In eerste instantie duurde de ontwikkeling van de test voor elke specifieke patiënt test 125 dagen. Nu is er een slimmere manier ontwikkeld die voor iedere patiënt geschikt is, en waarbij ook nog testen voor 25 patiënten tegelijk ontwikkeld kunnen worden. Met deze verbeteringen duurt een testontwikkeling nog maar vijf dagen, waardoor er veel meer patiënten gemeten kunnen worden. Daarnaast maakten de onderzoekers samen met het bedrijf Bruker nieuwe software, die de meting slim kan bijsturen. Daardoor pikt de test nog sneller signalen van tumorcellen op.
De nieuwe test is nog niet beschikbaar in de kliniek. “Daarvoor hebben we eerst ISO-certificering nodig”, zegt hoogleraar Personalized Healthcare Alain van Gool. “We willen daar de komende jaren aan werken. Tot die tijd voeren we deze test alleen uit in klinische studies.” In de tussentijd kijken de onderzoekers of hun methode ook betrouwbaar werkt als mensen thuis een druppeltje bloed afnemen met een vingerprik. Patiënten hoeven dan niet meer naar het ziekenhuis te komen voor een bloedafname, wat een volgende stap in de reeks innovaties zou zijn.
Bron
