Onderzoekers aan het Erasmus MC starten een studie om een mogelijk geneesmiddel voor chronische hepatitis B uit te testen. Deze virusziekte is doorgaans goed te behandelen, maar niet volledig te genezen. Daar moet de studie in Rotterdam verandering in brengen. De studie krijgt een subsidie van 800.000 euro van Health Holland.
Het gaat om een fase I studie met 18 proefpersonen waarin de effectiviteit en het bijwerkingenprofiel van het nieuwe middel ISA104 worden onderzocht in een laboratorium. Mochten de resultaten van dat onderzoek veelbelovend zijn, dan worden grotere studies uitgerold waarbij meer proefpersonen betrokken worden.
Hepatitis B is een virusziekte die met name de hepatocyten treft, cellen die zich in de lever bevinden. Daardoor ontstaan chronische ontstekingen die leiden tot leverschade. Uiteindelijk kan dat zelfs leiden tot leverkanker. De ziekte wordt momenteel behandeld met virusremmers. Met die middelen kan het virus onderdrukt worden tot ondetecteerbare waarden. Daarmee is het virus echter niet verdwenen, en wanneer met de medicatie gestopt wordt kan de ziekte terugkeren. Wat dat betreft zijn er parallellen te trekken met de behandeling van HIV. Patiënten zullen hun hele leven lang de medicijnen moeten blijven slikken.
De Rotterdamse onderzoekers hopen dat dat met ISA104 niet het geval zal zijn. Projectleider is dr. Sonja Buschow. Zij legt uit: “Leverschade en -kanker ontstaan na verloop van tijd als gevolg van een cascade aan ziekteprocessen in de lever. Omdat de schade moet worden gerepareerd, gaan de nog gezonde levercellen zich vaker delen. Dit vergroot de kans op kanker. Ook het mengen van virus met menselijk DNA en het ontstekingsproces dragen bij aan de ontwikkeling van kanker. De bestaande medicijnen brengen dit proces niet geheel tot staan. Daarnaast moeten ze levenslang worden ingenomen.”
Het nieuwe geneesmiddel ISA104 heeft veel gemeen met ISA101, een vaccin tegen het humaan papillomavirus (HPV). Beide middelen bevatten zogeheten synthetische lange peptiden, gebaseerd op het virus. Het zijn in het lab nagemaakte stukjes eiwit van het hepatitis B-virus, van ongeveer 20 tot 40 aminozuren lang. Die peptiden komen in het immuunsysteem terecht en worden door de zogeheten antigeen presenterende cellen in stukjes geknipt en aan de T-cellen getoond. Zodoende ‘leren’ de T-cellen om het echte virus te herkennen op de geïnfecteerde hepatocyten en deze op te ruimen.
In de fase I studie die nu start wordt onderzocht of het nieuwe geneesmiddel effectief en veilig is, en wat de juiste dosering moet zijn zonder dat er schadelijke bijwerkingen optreden. Het is de bedoeling dat 18 hepatitis B-patiënten, bij wie de ziekte stabiel en onder controle is, deelnemen aan de studie. Buschow verwacht dat na toediening van de lange peptiden de T-cellen de door het virus geïnfecteerde hepatocyten in de lever op zullen ruimen. Mogelijk levert dat wel tijdelijk lichte leverschade op, maar zij denkt dat er op korte termijn gezonde nieuwe cellen voor in de plaats komen.
