Veenbessen –vaak ook bekend onder de Engelse naam cranberries- zijn felrode, friszure bessen die bekend staan als ‘powerfood’. Geen onterechte claim, want de vruchtjes zitten boordevol ontstekingsremmende stofjes en krachtige antioxidanten. Een recente studie uit Engeland lijkt nu zelfs te suggereren dat mensen die regelmatig veenbessen eten hun geheugen verbeteren en hun hersenfuncties versterken. De studie is gepubliceerd in vaktijdschrift Frontiers in Nutrition. Aan het onderzoek is ook meegewerkt door wetenschappers van LUMC in Leiden.
Dementie is wereldwijd aan een sterke opmars bezig, en geschat wordt dat er in 2050 ongeveer 152 miljoen mensen aan de ziekte zullen lijden. Omdat er vooralsnog geen genezing van de aandoening bestaat wordt er gezocht naar leefstijlinterventies die de ziekte kunnen voorkomen of vertragen. Bestaande studies hadden al laten zien dat een dieet dat rijk is aan flavonoïden, een antioxidant die onder meer veel voorkomt in tomaten en groene bladgroenten, mogelijk cognitieve achteruitgang kan vertragen. Hetzelfde geldt voor anthocyaninen en proanthocyanidinen, die bessen hun uitgesproken blauwe, paarse of rode kleur geven.
Hoofdonderzoeker dr. David Vauzour van de universiteit van East Anglia in Norwich (Verenigd Koninkrijk) besloot om met name de eigenschappen van veenbessen dieper te onderzoeken, en of zij een rol kunnen spelen in het afremmen van leeftijdgerelateerde neurodegeneratie. Wetenschappers voerden een gerandomiseerde placebogecontroleerde studie uit, waarbij 60 gezonde ouderen tussen 50 en 80 jaar oud 12 weken lang dagelijks poeder van gevriesdroogde veenbessen (het equivalent van een ons verse veenbessen) als voedingssupplement kregen, of placebo. Voorafgaand aan de studie ondergingen de deelnemers een aantal cognitieve testen, naast hersenscans en afname van bloedmonsters.
Na 12 weken bleek het episodisch geheugen van de veenbes-eters duidelijk verbeterd te zijn, net als de doorbloeding van de hersenen. Daarnaast werd veenbesconsumptie ook gelinkt aan een significante afname van het LDL-cholesterolgehalte.
Vauzour licht toe: “We ontdekten dat de mensen die veenbespoeder kregen een duidelijke verbetering in het episodisch (alledaagse) gehugen lieten zien. Ook zagen we een verbeterde doorbloeding van de hersenen waardoor essentiele stoffen zoals zuurstof en glucose vooral de delen van het brein bereikten die te maken hebben met het geheugen, zowel de opslag als het vermogen om de herinneringen op te roepen.”
“We zagen ook een significante afname in de hoeveelheid ‘slecht’ LDL-cholesterol bij de veenbes-groep. LDL-cholesterol wordt gezien als veroorzaker van atherosclerose, het verharden van aderen door de opbouw van plaque aan de binnenkant ervan. Mogelijk kan het eten van veenbessen de vaatgezondheid verbeteren en zodoende bijdragen aan een betere doorbloeding van het brein, en dus aan een beter cognitief functioneren.”
Vauzour besluit: “De bevindingen van onze studie zijn uiterst bemoedigend, vooral gezien het feit dat het om een relatief kortdurende interventie ging. Al in 12 weken zien we significante verbeteringen in het geheugen en in de hersenfuncties. Dit kan een belangrijke stap naar verder onderzoek zijn naar de invloed van veenbessen op de hersengezondheid.”
Veenbessen komen eigenlijk helemaal niet voor in Europa. Van oorsprong groeien deze bessen in Noord-Amerika. In de herfst zijn ze rijp en worden ze geoogst. In Nederland worden veenbessen verbouwd in Friesland, Noord-Brabant en op de Waddeneilanden (Ameland, Vlieland en vooral Terschelling). Een grappig weetje is dat de veenbes per toeval op de Wadden is beland. In 1845 spoelde een vat veenbessen op Terschelling aan. Een jutter zag het vat voor een ton wijn aan en begroef het achter de duinen. Maar toen bij latere inspectie de inhoud van het vat uit waardeloze bessen bleek te bestaan liet de jutter de veenbessen achter, en zo kreeg de vrucht voet aan de grond in Nederland. Nog steeds komen veenbessen veel voor in de duinen van Terschelling.
Verse veenbessen kom je nauwelijks tegen in Nederlandse winkels. In de periode voor kerst zijn ze, al of niet bevroren, wel wat makkelijker te vinden. Cranberrycompote is immers een graag geziene metgezel van kalkoen en ander gebraden vlees, en verschijnt traditiegetrouw op menig kerstmenu. Gedroogde veenbessen, die wel wat weghebben van krenten, kom je tegenwoordig makkelijker tegen, maar let er bij het aankopen wel op dat het om ongezoete veenbessen gaat. Dat geldt ook voor cranberrysap dat vaak erg veel suikers of zoetstoffen bevat.
Referentie
