Er zijn in de afgelopen jaren steeds meer antikankermedicijnen op de markt gekomen die in tabletvorm toegediend worden, en die de patiënt dus ook thuis kan innemen. Dat betekent dat patiënten minder naar het ziekenhuis hoeven, en dat wordt door velen als positief ervaren. Er bestaat echter ook het gevaar dat patiënten zich niet altijd aan de behandeling houden en wel eens vergeten een pil in te nemen, of dat op de verkeerde manier of het verkeerde moment doen. In een recent opiniestuk pleit hemato-oncoloog prof. R. Donald Harvey, verbonden aan de Emory University School of Medicine in Atlanta (V.S.) samen met een groep collega’s voor het zoeken naar manieren om medicijntrouw bij kankerpatienten te verbeteren. Vakblad Journal of Clinical Oncology publiceerde de oproep onlangs.
“Medicijntrouw bij orale antikankermiddelen is een significant probleem”, stelt Harvey. “Diverse onderzoeken laten zien dat patiënten na verloop van tijd minder nauwgezet met hun medicijnen omgaan, zoals bijvoorbeeld met tyrosine kinaseremmers bij chronische myeloïde leukemie. Het beeld dat patiënten netjes hun medicatie innemen, alleen omdat het om kanker gaat, is niet per se terecht.”
Een reden waarom patiënten soms stoppen met innemen van kankermedicijnen zijn de bijwerkingen die soms optreden. “We hebben nog niet voldoende data over hoe vaak dat voorkomt”, zegt Harvey. “Maar het staat vast dat bijwerkingen de bereidheid van patiënten om dagelijks hun pillen te slikken geen goed doen. Ik denk dat we misschien moeten heroverwegen wat acceptabel is als bijwerking.”
Ook het feit dat veel kankerpatiënten meerdere medicijnen innemen –kanker is vaak niet hun enige gezondheidsprobleem- vermindert therapietrouw. Zeker bij ouderen is dat het geval. Wat ook niet hept, volgens Harvey, is dat die pillen vaak op allerlei verschillende momenten ingenomen moeten worden. “In plaats van dat mensen al hun pillen een keer per dag bij het ontbijt innemen krijgen ze te maken met ingewikkelde schema’s waarbij ze bijvoorbeeld twee weken lang elke dag een pil moeten slikken en dan een week niet. Het is zeker voor ouderen niet makkelijk om dat allemaal in de gaten te houden.” Ook de manier waarop pillen gedoseerd worden kan een probleem zijn. Soms moeten patiënten vier of meer forse tabletten innemen. Dat kan op nuchtere maag zijn, of juist met voedsel. Andere kankerpillen laten zich niet combineren met maagzuurremmers omdat die de opname van het medicijn verhinderen. Harvey en zijn collega’s denken dat apothekers een brugfunctie kunnen vervullen tussen de patiënten en de behandelende artsen, en de medicijnproducenten.
Soms kunnen er ook financiële factoren zijn die de therapietrouw ondermijnen. In de V.S. is het niet ongewoon dat medicatie maar gedeeltelijk vergoed wordt. Patiënten moeten in Amerika uit eigen zak een klein deel van de kosten bijbetalen, maar als het om een bedrag van 30 dollar per maand gaat gedurende een lange periode, zoals bijvoorbeeld bij een behandeling voor leukemie, dan neemt de bereidheid van de patiënt al snel af.
Een onzichtbaar probleem bij verminderde therapietrouw is dat de behandelend arts lang niet altijd weet of zijn patiënt wel netjes zijn pillen inneemt. “We weten simpelweg niet of een patiënt non-adherent is. Als dan geconstateerd wordt dat de tumor groter geworden is, is de kans aanwezig dat de arts denkt dat de kanker resistent geworden is tegen het medicijn, of dat er zich een biologisch probleem heeft voorgedaan.” En dat kan betekenen dat een behandeling wordt gestaakt, of veranderd, terwijl die feitelijk nog steeds effectief had kunnen zijn als de patiënt meer therapietrouw aan de dag legde.
Harvey pleit voor meer onderzoek naar redenen waarom kankerpatiënten hun medicijnen niet trouw innemen. Er zou ook meer focus moeten komen op het monitoren van het medicijngebruik van de patiënten. Moderne technologie kan daarbij van pas komen, denkt Harvey.
Referentie
