Wie voor het eerst een werk van Siemen Dijkstra ziet valt vanzelf stil. Of het nu een afbeelding van het Drentse veenland is, of een berglandschap uit Zweden: in zijn werk spreekt de overweldigende stilte van de natuur. Je wordt als het ware de lijst in gezogen, gevangen door de rijkdom aan kleuren en details van het gelaagde landschap.
Wat daarbij heel bijzonder is, is dat Dijkstra de techniek van de kleurenhoutsnede gebruikt. Wat op het eerste gezicht een gouache of aquarel lijkt te zijn blijkt het product te zijn van een ongelooflijk knap en tijdrovend proces van tekenen, wegsnijden en drukken. Elke kleur, elke schakering is een drukgang. Aan een enkele houtsnede werkt Dijkstra in zijn atelier in Dwingeloo weken, soms zelfs maanden. Het resultaat van die noeste toewijding is verbluffend en laat een complexiteit en kleurenrijkdom zien die doet denken aan het werk van de grote Japanse meesters Hokusai en Hiroshige.
Siemen Dijkstra (Den Helder, 1968) begon aan het eind van de jaren ’80 met het tekenen van landschappen in inkt. Gaandeweg nam zijn fascinatie voor het landschap toe, en dan vooral het landschap van Groningen en Drenthe. In de jaren ’90 begon Dijkstra te experimenteren met houtsnedes. “Deze landschappen hadden een sterk symbolistisch karakter en gebaseerd op Noordelijke sferen, ze vormden wel het begin van dit oeuvre”, zegt hij zelf op zijn website. “Het waren ook de Scandinavische schilders van het Fin de Siècle, die mij inspireerden. In een tijd van inhoudsloze impressionisten was men in deze landen juist op zoek naar de ziel van het landschap; de genius loci. Het vastleggen van ruimte op een plat vlak is één ding, het vastleggen van het onnoembare is een ander verhaal. In al die jaren dat ik mij bezighoud met het landschap, bedenk ik mij, dat ik eigenlijk aan het archiveren ben. Het archiveren van bezielde landschappen, voordat ze verdwenen zijn.”
Even wat meer over de techniek die Siemen Dijkstra gebruikt: de reductiehoutsnede. Een werk van hem begint als een tekening op een plaat berkentriplex, die een beschermende laklaag krijgt zodat de tekening altijd te zien blijft. Op zijn website legt Dijkstra uit hoe hij te werk gaat. “Vervolgens rol ik de plaat in met de lichtste kleur, plaats deze in een mal en druk die af op een vel papier. Inkten en bedrukken herhaal ik tot de gewenste oplage bereikt is. Hierna maak ik de plaat inktvrij zodat de onderliggende tekening weer tevoorschijn komt. Dan snijd ik die delen weg waar de kleur van de eerste drukgang moet blijven staan.” En dat procédé wordt dan herhaald voor elke nieuwe kleur. Minstens tien keer, maar achttien keer is geen uitzondering. “Elke drukgang is een definitieve stap richting het eindresultaat. Je kunt niet terug.”
“Ik heb vaak nagedacht over de vraag waarom ik nu juist deze tijdrovende techniek gebruik voor het in beeld brengen van landschaps-herinneringen. Waarschijnlijk is er een verwantschap tussen de gelaagdheid van een kleurenhoutsnede en dat van het landschap”, mijmert Dijkstra.
Het jaar 2020 kan gerust als een doorbraakjaar voor Siemen Dijkstra gezien worden. Hij had tussen juli en september een uiterst succesvolle en door de pers bejubelde expositie in Parijs met de naam ‘A bois perdu’, naar aanleiding waarvan een indrukwekkende monografie verscheen. Sindsdien kan Dijkstra zijn houtsnedes nauwelijks snel genoeg produceren. En omdat het vaak maar om vrij beperkte oplages gaat –meestal zo’n 30 exemplaren, veel minder dan bijvoorbeeld een litho of een zeefdruk- kan het zomaar gebeuren dat zijn eigen galerie in Dwingeloo even niets te koop heeft.
In die galerie is ook een prominente plaats ingeruimd voor de keramische kunst van Dijkstra’s partner Elysia Verhoeven. Ook zij laat zich inspireren door de natuur en door de plantenwereld. Zoals ze zelf zegt: “Inspiratie haal ik uit de natuur, uit groeiwijzen en structuren van bloemen en uit de rust en stilte in mijzelf.”
De galerie van Siemen Dijksta en Elysia Verhoeven is te vinden aan de Lheeweg 10B in Dwingeloo. De openingstijden variëren. In januari en februari is de galerie alleen op afspraak open. In maart en april, en in november en december is de galerie open van woensdag t/m zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur. Van mei tot en met oktober zijn de openingstijden van woensdag t/m zondag van 13.00 tot 17.00 uur.
Bezoek ook de website van Siemen Dijkstra en Elysia Verhoeven.
