Voor tot wel 40% van alle kankerpatiënten wereldwijd is pijn een dagelijkse uitdaging. Hoewel medicinale behandelingen, zoals opioïden, vaak worden ingezet, blijven de bijwerkingen van deze middelen problematisch. Mindful ademhaling, waarbij de aandacht volledig op de ademhaling wordt gericht, biedt een veelbelovend alternatief. Uit onderzoek uit Maleisië blijkt dat een enkele geleide ademsessie van 20 minuten voldoende kan zijn om pijn te verminderen bij kankerpatiënten. Het onderzoek verscheen onlangs in BMJ supportive and palliative care.
Kankerpijn kan verschillende oorzaken hebben, waaronder tumoren die omliggend weefsel samendrukken, zenuwpijn als gevolg van zenuwbeschadiging en bijwerkingen van behandelingen zoals chemotherapie en bestraling. Volgens onderzoekers kan mindful ademhalen een waardevolle aanvulling vormen op bestaande pijnbestrijdingsmethoden. Deze techniek veroorzaakt geen ongewenste bijwerkingen en biedt patiënten meer mogelijkheden om zelf hun pijn te beheersen.
Ondanks de vooruitgang in pijnbestrijding blijft effectieve pijnmanagement een uitdaging voor artsen. Naast medicatie worden aanvullende behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie, massage, acupunctuur en lichaamsbeweging steeds meer erkend als waardevolle aanvullingen. Mindfulness krijgt de laatste jaren ook meer en meer aandacht in de medische wereld als een effectieve methode.
Eerder onderzoek naar mindful ademhaling richtte zich meestal op programma’s van meerdere weken of zeer korte sessies van vijf tot tien minuten. Hoewel deze studies soms positieve resultaten opleverden, werd er zelden specifiek naar kankerpatiënten gekeken. Onderzoekers van het Subang Jaya Medical Centre in Maleisië waren benieuwd of een enkele sessie van 20 minuten mindful ademhalen een vergelijkbaar pijnverlichtend effect zou hebben bij kankerpatiënten en voerden een studie uit om dit te onderzoeken.
Voor de studie werden 259 kankerpatiënten benaderd, waarvan 40 vrijwilligers willekeurig werden geselecteerd. Deze deelnemers, die verschillende vormen van kanker hadden en een pijnscore van 4 of hoger (op een schaal van 0 tot 10) rapporteerden, werden verdeeld over twee groepen. De eerste groep onderging een 20 minuten durende sessie mindful ademhaling onder begeleiding van een getrainde arts. De tweede groep kreeg een 20 minuten durende een-op-een luistersessie, waarin een arts vragen stelde over de ziekte-ervaringen van de patiënten. Pijnintensiteit werd voor en na de interventie gemeten, evenals de stemming van de proefpersonen met behulp van de Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS). Medische gegevens zoals het type kanker, het stadium van de ziekte en het gebruik van pijnstillers werden uit de dossiers gehaald.
De resultaten waren opmerkelijk: de groep die de mindful ademhalingsoefeningen deed, rapporteerde een significante vermindering van de pijnintensiteit vergeleken met de controlegroep. Daarnaast vertoonde deze groep een aanzienlijke daling van de HADS-score, wat wijst op een afname van angstgevoelens.
Hoewel de onderzoekers benadrukken dat de studie kleinschalig was en slechts in één ziekenhuis werd uitgevoerd, wijzen de resultaten op veel potentie. De eenvoud, veiligheid en effectiviteit van de mindfulness-interventie suggereren dat deze techniek een waardevolle toevoeging kan zijn aan de huidige pijnbehandelingsopties voor kankerpatiënten. Verdere studies zijn echter nodig om de bevindingen te bevestigen en de interventie mogelijk te integreren in de reguliere kankerzorg.
Bij mindful ademhaling wordt de aandacht bewust gericht op de ademhaling. Het doel is om volledig in het moment aanwezig te zijn door concentratie op het in- en uitademen, en zo afleidende gedachten en zorgen los te laten. Deze techniek kan helpen om zowel lichamelijke als geestelijke spanning te verminderen en wordt vaak ingezet bij stressmanagement, angstvermindering en pijnbestrijding. Tijdens mindful ademhaling wordt het natuurlijke ritme van je ademhaling geobserveerd zonder het te veranderen. Als de gedachten afdwalen, wordt de aandacht vriendelijk teruggebracht naar de ademhaling. Deze techniek is eenvoudig en toegankelijk, wat het geschikt maakt voor mensen in verschillende gezondheidsomstandigheden, waaronder kankerpatiënten die verlichting zoeken voor pijn en angst.
Referentie
Tan SB, Chai CS, Ng DLC, et al. Mindful breathing for cancer pain: efficacy of a single 20-minute session – a randomised controlled study. BMJ Support Palliat Care. 2024 Aug 20:spcare-2023-004762. doi: 10.1136/spcare-2023-004762. Epub ahead of print. PMID: 39164043.