‘Long covid’ wordt het wel genoemd, de soms maanden slepende klachten die sommige mensen ervaren nadat ze hersteld zijn van COVID-19. Een fenomeen dat zich in de zomer van 2020 manifesteerde, waarbij veel oud-patiënten weken, en soms maanden allerlei klachten hadden en zich niet fit voelden. Opmerkelijk genoeg leken deze slepende klachten vooral bij jongere patiënten voor te doen, die vaak geen ernstig ziekteverloop hadden gekend. Inmiddels, bijna een jaar verder, is duidelijk dat long covid wel degelijk een medische werkelijkheid is, die misschien een op de vijf patiënten treft. Maar mogelijk brengen de vaccinaties daar verandering in. Er zijn steeds meer berichten van mensen die soms wel 8 maanden met long covid kampten, en die snel opknapten nadat ze gevaccineerd waren.
Uit de Verenigde Staten kwamen deze berichten als eerste naar buiten. Daar worden in een rap tempo alle zorgmedewerkers gevaccineerd, ook degenen die al een COVID-infectie achter de rug hadden, waarvan er sommigen met langdurige klachten kampten. Ook uit het Verenigd Koninkrijk komen soortgelijke meldingen. In een kleine studie uit Bristol, die nog niet peer-reviewed is en die verschenen is op de wetenschapssite medXriv, werd een kleine groep van 66 patiënten gevolgd die kampten met long covid, waarvan er 44 gevaccineerd werden. Het bleek dat iets minder dan een kwart van hen inderdaad verbetering voelde en minder last had van kortademigheid of gewrichtspijn. Maar 5,6% van deze groep meldde juist een verslechtering van de klachten. Welk vaccin er werd toegediend leek weinig uit te maken.
Of de vaccins inderdaad helpen de slepende naweeën van de ziekte te verminderen is nog niet wetenschappelijk vastgesteld, ook moet nog onderzocht worden op welke manier de vaccins dat zouden bewerkstelligen. Er is ook nog geen duidelijke epidemiologische definitie van wat long covid eigenlijk is. Er zijn nog geen diagnostische criteria en de symptomen zijn enorm uiteenlopend. De meest genoemde klachten zijn vermoeidheid, kortademigheid en slapeloosheid. Maar long covid wordt ook in verband gebracht met koorts, stollingsklachten en neurologische klachten zoals concentratieverlies en ‘brain fog’.
Er zijn wel theorieën dat resten van het virus na de infectie toch nog ergens in het lichaam aanwezig kunnen blijven die ook als ze al dood zijn toch nog een immuunreactie teweeg kunnen brengen. Dat kan verklaren waarom veel long covid-patiënten langdurig last hebben van koorts. Een vaccinatie zou kunnen helpen om het immuunsysteem af te remmen. Mogelijk maakt het immuunsysteem antilichamen en T-cellen aan die achtergebleven virusresten opruimen.
In Nederland wordt het probleem van langdurige klachten na covid inmiddels door het ministerie van VWS onderkend. Sinds oktober vorig jaar is de stichting C-support actief, waar oud-patiënten met slepende klachten terecht kunnen voor informatie en nazorg op medisch en maatschappelijk gebied. Wie langer dan 3 maanden met klachten kampt kan zich aanmelden en wordt dan vervolgens door een nazorgadviseur verder geholpen of doorverwezen. Het ministerie heeft in totaal 5 miljoen uitgetrokken voor dit platform.
Overigens zorgt de term ‘long covid’ in de Nederlandse taal voor enige verwarring omdat de indruk wordt gewekt dat het alleen om een longziekte gaat. Maar er is nog geen echte Nederlandse vertaling voor de inmiddels internationaal ingeburgerde term. Wel wordt soms de term PASC gebruikt, wat staat voor ‘Post Acute Covid Sequelae’, restverschijnselen na een acute covid.
Referenties
D Arnold, A Milne, E Samms et al, Are vaccines safe in patients with Long COVID? A prospective observational study.doi: https://doi.org/10.1101/2021.03.11.21253225 (Niet peer-reviewed onderzoek, nog niet gepubliceerd)
Stichting C-support ondersteunt mensen die kampen met de nasleep van COVID-19
