Een ontstekingsreactie of inflammatie is een van de manieren waarop ons afweersysteem reageert op een infectie, bijvoorbeeld door een virus, of een verwonding. Doorgaans gaat zo’n ontstekingsreactie vanzelf over wanneer de oorzaak ervan verdwenen is, maar soms blijft een inflammatie chronisch aanwezig, zelfs zonder dat je het zelf merkt. Zo’n chronische inflammatie kan echter wel gevolgen hebben op langere termijn. Het risico op ziektes als dementie, diabetes, obesitas, hartklachten en kanker neemt erdoor toe. Wat zijn de tekenen van een mogelijke chronische inflammatie, en is het wenselijk om je erop te laten testen? En: is er iets tegen zo’n inflammatie te doen?
Allereerst is het belangrijk om onderscheid te maken tussen een acute en een chronische ontstekingsreactie. Testen die ontstekingen vaststellen bestaan er volop, maar ze zijn niet in staat om het verschil te zien tussen een acute of een chronische inflammatie. De vier meest toegepaste testen zijn:
Deze test meet hoe snel rode bloedlichaampjes bezinken in een reageerbuisje met bloed. Als er een ontsteking gaande is, komen er meer eiwitten in het bloed terecht, en die zorgen ervoor dat de bloedcellen samenklonteren en dus zwaarder worden. Dat vergroot de bezinkingssnelheid. Een normale ESR is ongeveer 20 millimeter per uur, maar waarden boven de 100 mm/uur zijn hoog en een teken van een inflammatie.
CRP is een eiwit dat door de lever wordt aangemaakt wanneer het lichaam een inflammatie doormaakt. Normale waarden zijn lager dan 3 milligram per liter. Wanneer er waardes boven de 3 mg/L worden aangetroffen is er al een hoger risico op cardiovasculaire schade, maar als er een heftige ontstekingsreactie gaande is kan het CRP wel tot boven de 100 mg/L rijzen.
Ook ferritine is een eiwit in het bloed, en dit laat zien hoeveel ijzer er in het bloed aanwezig is. Bij mensen met bloedarmoede is vaak sprake van een ijzertekort, en dat vertaalt zich in lage ferritinewaarden. Omgekeerd kan een verhoogd ferritineniveau wijzen op een teveel aan ijzer in het bloed, maar ook op een inflammatie. Normale ferritinewaarden bevinden zich tussen de 20 en 200 microgram per liter, waarbij aangetekend moet worden dat deze waarden bij mannen hoger liggen dan bij vrouwen.
Fibrinogeen is een eiwit dat aangeeft hoe het met het stollingsvermogen is gesteld. Als er sprake is van een inflammatie ergens in het lichaam, dan zijn de fibrinogeenwaarden verhoogd. Een normaal fibrinogeengehalte ligt tussen de 200 en 400 milligram per deciliter.
Testen op inflammaties is geen vast onderdeel van medische onderzoeken, en het is ook maar de vraag of het zin heeft om die testen wel uit te voeren. Een chronische inflammatie hoeft helemaal geen duidelijke symptomen te veroorzaken, daarnaast zijn er andere manieren om vast te stellen of er sprake is van een dergelijke reactie. Tijdens een medisch onderzoek komen de gebruikelijke oorzaken van een verborgen inflammatie waarschijnlijk toch al aan de orde: overgewicht, diabetes, cardiovasculaire aandoeningen, auto-immuunziekten of hepatitis C of een andere infectieziekte. Die aandoeningen kunnen ook vastgesteld worden zonder bloedtest.
Testen op inflammaties hebben wel degelijk zin als het gaat om het monitoren van chronische ziektes zoals auto-immuunziekten of reuma. Maar het voert te ver om iedereen te testen op mogelijke sluimerende infecties, denken medische experts. Het is zinvoller om te focussen op de hoofdoorzaken van verborgen inflammaties en om leefstijlaanpassingen te doen die inflammaties de kop in helpen drukken.
Van bepaalde diëten en voedingsmiddelen is bekend dat ze een ontstekingsremmende werking hebben. Bij mensen die te maken hebben met chronische inflammaties kan dat zeker zinvol zijn. Het Mediterrane dieet, dat rijk is aan olijfolie, tomaten, noten, peulvruchten en vis is een bekend voorbeeld van een anti-inflammatoir dieet.
Sommige soorten voedsel kunnen ontstekingen veroorzaken of aanwakkeren, en die kan je dus maar beter vermijden als je een chronische ontsteking denkt te hebben.
Gezonde keuzes met bewezen ontstekingsremmende werking zijn onder meer:
Ook groene thee en koffie hebben een bewezen anti-inflammatoire werking, al doe je die wel teniet als je suiker en melk toevoegt.
Meer informatie
