Het duurt steeds langer voordat nieuwe innovatieve geneesmiddelen bij de Nederlandse patiënten terechtkomen. De Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen (VIG) signaleert dat de wachttijd tussen het moment dat een middel wordt goedgekeurd voor de Europese markt, en het moment dat het daadwerkelijk verstrekt wordt in vier jaar tijd haast verdubbeld is. Dat moet minder worden, vindt de VIG, en start daarom deze maand met de campagne #terug naar 100. Doel van de missie is om de sluisprocedure te bekorten tot maximaal 100 dagen.
De sluisprocedure is een periode die volgt op de goedkeuring door het EMA en die gehanteerd wordt als het om dure medicijnen gaat. In die periode onderhandelt de Nederlandse overheid met de fabrikant van het nieuwe geneesmiddel over een zo gunstig mogelijke prijs. Pas als die onderhandelingen afgerond zijn kan een medicijn vergoed worden door de zorgverzekeraars. Vorig jaar was de duur van de sluisprocedure opgelopen tot gemiddeld 510 dagen, maakte onderzoeksbureau BS Health bekend. In al die tijd wachten patiënten tot het middel beschikbaar komt, en overlijden er ook mensen voor wie het niet op tijd komt.
Gerard Schouw is directeur van de VIG, en hij maakt zich al jaren zorgen over de situatie. “Patiënten zitten in Nederland onnodig lang in de wachtkamer voor cruciale medicijnen.” Dat is eens te meer navrant omdat de vertraging niets te maken heeft met de werking of veiligheid van die medicijnen. Die zijn immers al jarenlang volgens de strengste procedures uitvoerig getest op tienduizenden mensen, en zijn om die reden goedgekeurd door het Europese medicijnagentschap EMA.
Schouw: “Voor duizenden Nederlandse patiënten is het zeer frustrerend dat zij zo’n medicijn niet kunnen krijgen. In een land als Duitsland, met ongeveer hetzelfde niveau van welvaart en geneesmiddelenprijzen, gaat dat veel sneller: binnen 30 dagen. Het is niet uit te leggen dat mensen in de grensstreek die amper 20 kilometer van elkaar wonen, ongelijke kansen op herstel hebben.”
In Duitsland is ervoor gekozen om een geneesmiddel na goedkeuring door de EMA en de nationale zorgautoriteit al aan patiënten te verstrekken voordat de prijsonderhandelingen afgerond zijn. De kosten daarvan worden in zekere zin voorgeschoten. Los daarvan duurt een nationale goedkeuringsprocedure in Nederland ook relatief lang.
Recent onderzocht professor Carin Uyl van Erasmus MC de verschillen tussen Amerika en Europa, en tussen Europese landen onderling op dat gebied. En die zijn enorm. In Duitsland duurde het in 2019 gemiddeld 17 dagen tussen goedkeuring van een medicijn en het daadwerkelijk beschikbaar komen ervan, in Nederland duurt dat gemiddeld 128 dagen. En daar komt de tijd die de sluisprocedure kost nog eens bovenop. Zo lang een medicijn in de sluis zit, beschikt de patiënt er niet over. Rond 2015 bracht een nieuw medicijn gemiddeld 315 dagen in de sluis door. Rond 2019 was dat opgelopen tot 510 dagen. En daarbij gaat het meestal juist om medicijnen ter bestrijding van ernstige ziektes, zoals kanker.
Volgens de VIG moeten honderd dagen genoeg zijn op samen tot een acceptabele prijs te komen. Dat lukt in landen om ons heen namelijk ook. In het kader van de campagne #terugnaar100 gaat de VIG daarom dit najaar in gesprek met onder meer de politiek, patiëntorganisaties en het Zorginstituut. Om het proces te versnellen, komt de VIG nog dit jaar met voorstellen die geënt zijn op de werkwijze in andere Europese landen.
Mogelijk wordt een van die voorstellen het invoeren van een zogeheten Drug Access Protocol, dat vergelijkbaar is met het Duitse systeem. Dankzij deze werkwijze kunnen nieuwe middelen tot wel een jaar eerder verstrekt worden, terwijl de prijsonderhandelingen nog in volle gang zijn. Waar het op neerkomt is dat de fabrikant zijn nieuwe middel gedurende 4 maanden kosteloos verstrekt en de kosten voorschiet. In die vier maanden moet duidelijk worden of het nieuwe middel inderdaad effectief is. Als een tumor na die periode gekrompen is, of als er geen progressie opgetreden is, dan neemt de basisverzekering alle kosten voor haar rekening. Is dat niet het geval, dan draagt de farmaceut de kosten. Begin 2021 is een proef met dit Drug Access Protocol van start gegaan in 5 Nederlandse centra: het Antoni van Leeuwenhoek (Amsterdam), het Erasmus MC te Rotterdam, het Maastricht UMC+, het Nijmeegse Radboudumc en het UMC Groningen. Kankerpatiënten uit andere ziekenhuizen die mogelijk baat kunnen hebben bij een nieuw middel mogen door hun specialist doorverwezen worden naar deze ziekenhuizen.
Meer informatie
Bezoek de website van de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen VIG.
