Er is al maanden veel over te doen: is antimalariamiddel hydroxychloroquine nu wel of niet effectief als behandeling voor mensen met COVID-19? Deze week wordt er een stevige duit in het zakje gedaan door twee onderzoekers van het Isala ziekenhuis in Zwolle, die in samenwerking met infectiologen uit het hele land een retrospectief onderzoek onder 1064 patiënten hebben verricht. Zij constateren dat mensen die met hydroxychloroquine behandeld worden 53% minder risico lopen om naar de intensive care overgebracht te moeten worden. De bevindingen van de Nederlandse onderzoekers is gepubliceerd in vaktijdschrift International Journal of Infectious Diseases.
Aan het begin van de pandemie-uitbraak in maart en april waren er nog geen richtlijnen voor artsen over de manier waarop patiënten behandeld moesten worden. Over het malariamiddel chloroquine, en het verwante maar niet identieke hydroxychloroquine deden al snel optimistische verhalen de ronde. Sommige Nederlandse ziekenhuizen kozen ervoor om een van beide geneesmiddelen in te zetten, andere ziekenhuizen schreven geen medicijnen voor.
Internist-infectiologen dr. Jolanda Lammers en dr. Paul Groeneveld kwamen op de gedachte om de drie behandelstrategieën met elkaar te vergelijken. Zij deden een oproep bij andere infectiologen in het land om data van COVID-19 patiënten te delen. Vanuit 14 ziekenhuizen1 kwamen vervolgens medische gegevens uit de maanden april en mei naar Zwolle, in totaal van 1064 patiënten.
De medische data die verzameld werd betreffen allerlei medisch relevante waarden, zoals lichaamstemperatuur, labuitslagen, toegediende hoeveelheid zuurstof, behandelstrategie, tijdsduur tot overplaatsing naar IC en mortaliteit. Die gegevens zijn verwerkt en vervolgens door Lammers en Groeneveld geanalyseerd.
Van alle 1064 opgenomen COVID-19 patiënten is 18% overleden, en 14% van de patiënten is naar de IC overgeplaatst. Het bleek echter wel dat de patiënten die met hydroxychloroquine behandeld werden veel minder vaak naar de IC overgebracht hoefden te worden. Van de 1064 patiënten kreeg bijna de helft (498 patiënten) geen medicijn toegediend, en 377 mensen kregen chloroquine. Hydroxychloroquine werd aan 189 patiënten verstrekt.
Het bleek dat de twee geneesmiddelen geen effect hadden op het verlagen van het overlijdensrisico bij IC-patiënten. Wel kwam naar voren dat mensen die meteen bij opname met hydroxychloroquine behandeld werden 53% minder kans liepen om naar de IC te hoeven. Bij degenen die chloroquine kregen was er nauwelijks verschil met mensen die geen medicatie kregen.
Opmerkelijk genoeg is het Zwolse onderzoek een van de weinige prospectieve studies naar het gebruik van hydroxychloroquine. De meeste studies, waaronder een grote studie onder auspiciën van de wereldgezondheidsorganisatie WHO2, werden in de loop van het voorjaar gestaakt omdat bleek dat hydroxychloroquine en chloroquine geen effect bij de behandeling van patiënten op de IC, en ook de mortaliteit niet terugdrongen. Er was echter nog niet specifiek onderzocht of hydroxychloroquine, bij toediening direct bij ziekenhuisopname, het aantal IC-opnames kan verminderen. Lammers en Groeneveld pleiten nu dan ook voor aanvullend onderzoek, bij voorkeur prospectief, om hun bevinding te bevestigen of te weerleggen.
Bron
1: Deelnemende ziekenhuizen: OLVG Amsterdam, BovenIJ ziekenhuis Amsterdam, Medisch Centrum Jan van Goyen Amsterdam, Erasmus MC Rotterdam, Maasstad Ziekenhuis Rotterdam, UMC Groningen, Rijnstate Arnhem, Isala Zwolle, CWZ Nijmegen, Beatrixziekenhuis Gorinchem, Reinier de Graaf Delft, Adrz Goes, Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk.
